Dünya ve Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı sektörüne ilişkin son verileri aktarır mısınız?

2013 yılında, artış gösteren rekoltemizin yanında zeytin-zeytinyağında en büyük üretici ülke olan İspanya’da yaşanan kuraklık sonucu azalan rekoltenin de etkisiyle ihracatçılarımız rekabette önemli bir avantaj yakalamış ve zeytinyağı ihracatımız önemli miktarda artmıştı. Böyle bir dönemi takip eden 2013/2014 döneminde ise İspanya 1 milyon 800 bin ton üretim gerçekleştirdi. Dünya toplam zeytinyağı üretiminin %50’sini gerçekleştiren bu ülkede üretimin rekor seviyeye ulaşması bir önceki sezon 3000 Euro/ton seviyelerine çıkan fiyatları, bir anda 2000 Euro/ton seviyesine çekti. Aynı dönemde Türkiye zeytinyağı üretimi 130 bin ton seviyesinde kalırken, arz düşüklüğüne bağlı olarak fiyatlar da bir önceki sezona kıyasla yükseliş kaydetti. Söz konusu dönemde Türkiye hem miktar hem de fiyatlar açısından dezavantajlı konuma düştü. Bir önceki dönem ağırlıklı dökme ve fleksi olmak üzere 92 bin 130 ton olarak gerçekleşen ihracat rakamı 26 bin 343 tona geriledi. Bu doğrultuda bir önceki dönem 48 bin 461 ton olan dökme ihracat 2 bin 121 tona düşerken, kutulu ihracat 28 bin 945 tondan 21 bin 999 tona geriledi. İspanya bu dönemde ihracat rekoru kırdı ve 1 milyon tonun üzerine çıkardı.

Kasım 2014 - Mayıs 2015 dönemi verilerine baktığımızda ise sofralık zeytin ihracatının 49 bin 977 tondan 45 bin 778 tona gerilediği, bir önceki dönem 17 bin 254 ton olan toplam zeytinyağı ihracatımızın ise 9 bin 540 tona gerilediği görülmektedir. Bu azalışın önemli bir kısmı bir önceki yıl 14 bin 254 ton olan kutulu zeytinyağı ihracatımızın 7 bin 333 tona gerilemesinden kaynaklanmaktadır. Son üç yılın ilk dört aylık zeytinyağı ihracatını kıyasladığımızda; var yılı olan 2013’te 46 bin 311 ton, yok yılı olan 2014’te 9 bin 408 ton, yine var yılı olan 2015 yılında ise 5 bin 730 ton ihracat gerçekleştirdiğimiz görülüyor.

TAŞIMA KAPLARI MUTLAKA TEMİZ OLMALI

Türk lojistik sektörünün hizmet kalitesini nasıl değerlendiriyorsunuz? Zeytinyağı taşımalarında dikkat edilmesi gereken hususlar neler?

Ülkemizde yalnızca zeytinyağı nakliyesi yapan çok fazla lojistik firması maalesef bulunmuyor. Bunun da etkisiyle zeytinyağı ticareti yapan firmalarımız genellikle kendi araçlarıyla taşıma işlemini gerçekleştirmeyi tercih ediyor. Bitkisel yağ nakliyesi yapan firmalar ise tanker temizliğine dikkat ederek bu konuda hizmet veriyorlar.

Zeytinyağı karışım açısından hassas bir üründür. Kap kirliliği nedeniyle bir miktar farklı bitkisel yağın zeytinyağına karışması tağşişe neden olur ve bu bir suç niteliğindedir. Bu nedenle yağların taşındığı kapların temizliği sadece zeytinyağı naklinde değil diğer bitkisel yağların naklinde de büyük önem taşımaktadır. Ayrıca teslimatta kalite sorunu çıkmaması açısından nakliye sırasında herhangi bir karışım, karıştırma veya değiştirmenin yaşanmaması gerekiyor. Tüm bunların yanı sıra tankerlerin paslanmaz özellikte olmasını ve uzun mesafeli nakliyelerde tankerlerin azot gazı ile koruma altına alınmasını diğer dikkat edilmesi gereken hususlar olarak belirtebilirim.

Zeytin ve zeytinyağı sektöründe sağlıklı işleyen lojistik süreç ne tür avantajları beraberinde getiriyor?  

Uygun şartlarda işleyen lojistik süreç elimizdeki kaliteyi en az kayıpla tüketiciye sunmamızı, dış pazarlarda da kalitemizle ön plana çıkmamızı sağlayacaktır. Aranılan ürünün sahibi bir ülke olmamız için öncelikle elimizdeki ürünü en iyi şekilde değerlendirmeliyiz. Güvenli bir lojistik uygulaması; sorunları minimuma indirir, anlaşmazlıkların çözümünü hızlandırır ve gereksiz zaman kaybını önleyerek rekabetçi olabilmeyi sağlar.

Lojistik şirketlerinden temel beklentileriniz neler?

Dış pazarda zeytin ve zeytinyağı taşımacılığı yapan firmalardan konteynerlerin özellikle kokusuz, deliksiz ve sağlam seçilmesine özen gösterilmesi yönünde beklentilerimiz var. Zeytin ve zeytinyağı taşımacılığı yapan firmaların öncelikle taşıdıkları gıda maddesinin ne derece önemli ve hassas olduğunu unutmaması gerekir. Zeytin ve zeytinyağı yapısı gereği ortamdaki kokuyu absorbe etme konusunda oldukça uç bir noktadadır. Bunun yanında uçucu bileşikleri de oldukça değerlidir. Uygun sıcaklık, güneş ve hava ile en az temas ederek yapılacak taşımacılık, ürünün en uygun taşıma şeklidir.

12-24 DERECE SICAKLIKTA DEPOLANMALI

Zeytinyağının taşınması kadar depolanmasının üzerinde önemle duruyor, hatta mevzuat değişikliği talep ediyorsunuz. Zeytinyağının depolanması konusundaki beklentileriniz neler?

Zeytinin uygun koşullarda hasat edilip zeytinyağına dönüşmesinin ardından farklı bir süreç başlıyor. İçinde bulunduğumuz coğrafya bu sürecin uzun yıllarda aleyhimize işlemesine sebep oldu. Ancak günümüzde bu konuda olumlu gelişmeleri izliyoruz. Özellikle zeytinyağının yapısını ve değerini bilen üreticilerimiz henüz yağhanelerde, zeytinlerini işledikten sonra kendi mutfak ihtiyacının dışında kalan kısmı ticarete konu olması amacıyla elden çıkarma eğilimindeler ya da uygun koşullarda depolamaya gayret ediyorlar. Ancak bu olumlu gelişmelerin yanında hiç de azımsanmayacak büyük bir üretici kitlesi de, ürününü arz fazlası dönemde elden çıkarıp maddi zarara uğramamak için zeytinyağını evlerinde ve hiç uygun olmayan koşullarda depolayıp bizler için çok kıymetli kayıpların yaşanmasına sebep oluyorlar.

Bunu önleyebilmek için devreye alınması gereken bazı önlemler söz konusu. Özellikle üreticilerin arz fazlası dönemde fiyat dezavantajını ortadan kaldırırken aynı zamanda da ürünün en kaliteli haliyle muhafazasını sağlayan bir sistemin yerleştirilmesi gerekiyor. Böylece hem üreticimiz hem bu işin ticaretiyle uğraşan iş adamlarımız hem de “Kaliteli Türk Zeytin ve Zeytinyağı” imajını tüm dünyaya duyurmak isteyen ülkemiz kazanacaktır. Zeytinyağının 12-24 derece arasındaki sıcaklıklarda depolaması ve yağların fiziksel, kimyasal ve duyusal özelliklerine göre tanımlanmış farklı tanklarda korunması en uygun depolama koşulları arasındadır. Ayrıca depolama sırasında tanktan tanka aktarma yaparken de dipte biriken posanın zeytinyağının duyusal özelliklerini bozmamasına dikkat edilmelidir.