Türk otomotiv endüstrisinin mevcut durumu hakkında bilgi vererek, sanayi ihracatındaki yerinden söz eder misiniz?
Küresel otomotiv üretiminde 14. sırada yer alarak dünya çapında önemli bir oyuncu konumunda olan otomotiv sanayimiz, 2017 yılında gerçekleştirdiği 1 milyon 696 bin adet üretim, 1 milyon 333 bin adet ve 29 milyar dolar ihracat ile ülkemizin en önemli sanayi kolları arasında yer almaktadır. Sağladığı vergi gelirleri ve değer zinciri bütününde 500 bin kişiye sağladığı istihdam ile ülkemiz ekonomisinin vazgeçilmez parçası haline gelmiştir. Üretiminin %79’unu ihraç eden, 12 yıldır ülkemizin ihracat lideri konumunu sürdürerek 2017 yılında toplam ihracatın ’ini tek başına gerçekleştiren sanayimiz, 6,5 milyar dolarlık dış ticaret fazlası ile ekonomiye sağladığı katkıyı en üst seviyeye taşımayı başarmıştır.  2018 yılı ilk yarı sonuçlarını baz aldığımızda, %85 gibi yüksek bir kapasite kullanım oranı ile üretime devam eden otomotiv sanayisinin seneyi; üretimde geçen senenin %3-5 seviye gerisinde, ihracatta adet bazında benzer seviyede, tutar bazında ise 31-32 milyar dolar ile geçen senenin üzerinde bir seviyede kapatmasını bekliyoruz.

Otomotiv endüstrisi lojistik süreçlerini nasıl yönetiyor ve lojistik hizmetlerde ne oranda dış kaynak kullanılıyor?
Firmadan firmaya değişim göstermekle birlikte, otomotiv firmaları fabrika içi lojistik operasyonlarını kendi organizasyonları ile yürütmeyi tercih etmekte, araç ve parça taşıma hizmetlerini ise 3. taraf lojistik firmalarından temin etmektedir. Otomotiv sanayi ihracatında en çok tercih edilen iki mod karayolu ve denizyolu taşımacılığıdır. Denizaşırı ülkelere yapılan ihracatlarda denizyolu taşımacılığı tercih edilirken, yakın Avrupa pazarları için karayolu taşımacılığı söz konusu olmaktadır. Uzak Avrupa pazarlarına yapılan ihracatta ise her iki taşımacılık modunun birlikte kullanıldığı intermodal taşımacılık tercih edilmektedir. Özellikle uzun mesafeli karayolu taşımacılığında büyük maliyet avantajı sağlayan demiryolu taşımacılığının ülkemizde geliştirilmesi son derece önem taşımaktadır.

MALİYETLER İÇİNDE LOJİSTİĞİN PAYI
Otomotiv endüstrisinde lojistik hizmet kalemleri nasıl bir pay alıyor? Otomotiv endüstrisi lojistik iş ortaklarını hangi kriterlere göre belirliyor?
Bir aracın toplam maliyet yapısı içinde lojistik maliyetinin payı tedarik zinciri yönetimi kapsamında yaklaşık ’dur. Bu nedenle lojistik maliyetlerinin azaltılması, sanayinin rekabet gücünü artıracak önemli bir unsurdur. Otomotiv firmaları genellikle “tam zamanında tedarik” yaklaşımı ile çalışmayı tercih ettiğinden, lojistik iş ortaklarında aradıkları en önemli kriter “zamana uyum”dur. Yani sevkiyatların planlanan zamanda varış yerine ulaşmasındaki zamanlama otomotiv sanayi açısından çok önemlidir. Diğer öne çıkan kriterler ise lojistik hizmetlerde yetkinlik, uygun maliyetler,  sunulan hizmetin kalitesi ve sevkiyatın “izlenebilirliği”dir.

Türkiye otomotiv endüstrisinin 2016-2019 yılı eylem planında lojistiğe nasıl atıflarda bulunuluyor? Otomotiv lojistiğinde de bir strateji belgesine ihtiyaç var mı? Bu plan hangi başlıkları içermeli?
Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nda (2016-2019), lojistik sektörünün geliştirilmesi için ulusal stratejilerin devreye girmiş olmasının, otomotiv sanayi için bir fırsat olduğu belirtilmekte. Bu nedenle de otomotiv lojistiğine dair herhangi bir eylem öngörülmemektedir. Bu belgenin haricinde, 10. Kalkınma Planı kapsamında 2014 yılında hazırlanan “Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Programı Eylem Planı” belgesi ise lojistiğin tüm alanlarını kapsayan daha genel nitelikte bir strateji belgesidir. Ancak bu belgede özel olarak otomotiv lojistiği ele alınmamaktadır.
12 yıldır ihracat lideri olan otomotiv sanayinin sürdürülebilir ihracat rekabetçiliği için parça tedariğinin zamanında yapılması ve üretilen araçların dünya pazarlarına makul bir maliyetle ulaştırılması çok önemlidir. Otomotiv sanayinin 2023 yılı hedefine ulaşabilmesi için, küresel otomotiv pazarlarının gelişimi ve yeni yatırımlarla ülkemizin üretim kapasitesinin artmasının yanısıra sanayinin üretim ve ihracat kapasitesinin gelişim hızına ayak uyduracak rekabetçi fiyatlarla hizmet sunan, intermodal bir yapıya sahip lojistik sektörü için yasal ve yapısal önlemlerin en kısa zamanda tespit edilmesi ve devreye alınması gerekmektedir. Otomotiv lojistiği özelinde oluşturulacak bir eylem planında, otomotiv sanayinin mevcut sorunları ve gelecek trendlerinin dikkate alınmasında fayda görülmektedir.

KOORDİNASYONUN İÇİNE ÖZEL SEKTÖR DE ALINMALI
Otomotiv endüstrisi ve lojistik sektörünün aynı potada buluşturulması için nasıl bir koordinasyon gerekiyor?
Ağırlıklı olarak Marmara Bölgesi’nde kümelenmiş bulunan otomotiv sanayi son yıllarda hızlı bir büyüme eğilimi içerisine girmiş olmasına rağmen lojistik altyapısı aynı doğrultuda gelişememiş ve sektörün büyümesine paralel olarak ihtiyaç duyulan fiziki seviyeye ulaşamamıştır. Düşük maliyetlerle gerçekleştirilen kaliteli yük taşımacılığı, üretim zincirlerinin etkinliği ile doğrudan ilişkisi sebebiyle, ekonomik rekabet gücünün temel belirleyicilerindendir. Ülkelerin lojistik zincirlerinin göreceli etkinliği, endüstriyel rekabet gücünün artırılması ve sürdürülebilir yeni yatırımların çekilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Otomotiv sanayi açısından kilit öneme sahip lojistik hizmetlerinin altyapısının iyileştirilmesi ve maliyetlerin düşürülmesi gibi farklı alanları kapsayacak politikaların oluşturularak, uygulanması farklı kurumların bir araya gelerek ortak karar almalarını gerektiren çok boyutlu bir husustur. Lojistikle ilgili iş ve hizmetlerde faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlarının çalışma prensiplerini belirlemek, aralarındaki koordinasyonu sağlamak üzere ülkemizde 2016 yılında "Lojistik Koordinasyon Kurulu" oluşturulmuştur. Bu kurulun oluşturulmasının ülkemiz için bir kazanç olduğu düşünülmekle birlikte, söz konusu kurul toplantılarına özel sektörün de düzenli katılım sağlaması ve kurulda belirlenecek politikaların özel sektörün ihtiyaçları doğrultusunda oluşturulması hususunda atılması gereken adımlar olduğu değerlendirilmektedir.

Otomotiv endüstrisinin lojistik talep listesinde neler var?
Genel bir değerlendirme yapıldığında, Türkiye’nin “Lojistik Performans Endeksi” açısından 2012 yılında 27. sırada iken, 2016 yılında bu seviyeyi koruyamadığı ve 34. sıraya gerilediği gözlenmektedir. Türkiye’nin lojistik alt ölçütler açısından en güçlü olduğu alanlar altyapı ve zamanında teslimat performansı, en zayıf olduğu alanlar ise gümrük işlemlerinin etkinliği ve lojistik hizmetlerin kalitesidir. Uzun vadede sürdürülebilir bir performans için tüm taşımacılık türlerinin avantajlı olduğu yerlerde kullanıldığı, dengeli bir ulaştırma sisteminin kurulması önemlidir. Bu kapsamda söz konusu alt ölçütler açısından ülkemizdeki mevcut durumun daha iyileştirilmesi için alınması gereken tüm tedbirlerin incelenmesi faydalı olacaktır. Otomotiv sanayi özelinde ise lojistik maliyetlerinin azaltılmasında;

• Tedarik - üretim - nihai müşteri teslimlerine kadar tüm süreçteki beklemelerin en aza indirilmesi,
• Sistemin akışkan hale getirilmesi,
• Yük taşımacılığında kombine taşımacılığın ön plana alınması,
• Aktarmaların en aza indirilmesi,
• İhracat amaçlı yükleme yapılan limanlara/istasyonlara fabrikalardan direkt araç yüklemesi yapılması,
• Denizyolu–demiryolu gibi mod değişimlerinin operasyon süresi ve işlem maliyetlerinin azaltılması, denizyolu ve demiryolu seferlerinin artırılması,
• Deniz taşımacılığında gemi giderlerinin düşürülmesi amacıyla liman vergilerinin azaltılması,
• Mazot maliyetinin düşürülmesi amacıyla nakliyeciye mazot üzerindeki ÖTV’de indirim yapılması,
• Geçiş belgesi sayısının artırılması amacıyla yurt dışı evrak kotalarının artırılması,
• Türkiye-Avrupa arasındaki gemi seferlerinin ve firma çeşitliliğinin artırılması, bu sayede rekabetin artırılarak maliyetlerin düşürülmesi,
• Gümrük kapılarında prosedürlerin azaltılmasını ve daha sade hale getirilmesini sağlayacak şekilde bilgi işlem sistemlerinin geliştirilmesi önem arz etmektedir.

Öte yandan otomotiv sanayinde gittikçe daha geniş yer bulan başta alternatif yakıt sistemli araç üretimi olmak üzere dünya otomotiv sanayisini etkileyen teknolojik gelişmelerin yaratacağı değişimlerin, ülkemizin otomotiv ticaretinin rotalarını, olası pazarlarını, lojistik şekillerini ve süreçlerini de değiştireceği açıktır. Dijital dönüşümün, yakın gelecekte malların tasarım, üretim, teslimat ve ödeme şekillerini tümden değiştirmesi beklenmektedir. Bu nedenle ülkemizin sadece mevcut sorunlara çözüm geliştirmekle kalmayıp, tüm bu teknolojik gelişmeleri de dikkate alan bir perspektifle stratejilerini ve yol haritalarını oluşturması gerekmektedir.

İYİLEŞTİRİLMESİ BEKLENEN ALANLAR

Karayolu Taşımacılığı

• Karayolları tonaj uygulaması,
• AB ülkelerinin uyguladığı taşımacılık kotaları,
• 3. köprü geçişinde yaşanan sorunlar,

Denizyolu Taşımacılığı

• Limanların bitmiş araç elleçleme kapasitesinin ve ücret politikalarının iyileştirilmesi,
• Limanların demiryolu bağlantılarının iyileştirilmesi, otomotiv fabrikalarına iltisak hatlarının çekilmesi,

Demiryolu Taşımacılığı

• Blok trende tek lokomotif ile Avrupa ve Türkiye demiryollarının ortak kullanılması,
• Bursa Demiryolu Projesi’nin ivedilikle gerçekleştirilmesi,
• Marmaray ve Boğazlar’dan demiryolu ile yük taşımacılığına ivedilikle başlanması,
• Tekirdağ-Bandırma ve Tekirdağ-Derince feribotlarının tren bağlantısının iyileştirilmesi,

Havayolu Taşımacılığı

• Bazı havalimanlarının kargo taşımacılığı için teşvik edilmesi, mevcut kapasitenin arttırılması,

Gümrük ve Teknoloji

• Gümrük uygulamalarının iyileştirilmesi ve hızlandırılması,
• Otomotiv sanayinin teknolojik trendler sonucundaki dönüşümü dikkate alınarak, otomotiv lojistiğinin geliştirilmesi.

“Dünya otomotiv sanayisini etkileyen teknolojik gelişmelerin yaratacağı değişimlerin, ülkemizin otomotiv ticaretinin rotalarını, olası pazarlarını, lojistik şekillerini ve süreçlerini de değiştireceği açıktır. Bu nedenle ülkemizin sadece mevcut sorunlara çözüm geliştirmekle kalmayıp, tüm bu teknolojik gelişmeleri de dikkate alan bir perspektifle stratejilerini ve yol haritalarını oluşturması gerekmektedir.”