Karayolu taşımacılığı S.O.S veriyor

18/12/2020 - 14:44:00

IRU, revize ettiği yeni COVID-19 Etki Raporu ile korona virüs nedeniyle karayolu eşya taşımacılığı şirketlerinin 679 milyar dolarlık gelir kaybı yaşayacağını açıklarken, iflasların olabileceği uyarısında bulundu.

Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU), COVID-19 salgını ve buna bağlı olarak oluşan sorunlar kapsamında Haziran ayında yayınladığı COVID-19 Etki Raporu’nu revize etti. IRU’nun 20 Kasım’da yayınladığı yeni rapora göre; özellikle Avrupa’da karayolu firmalarının cirolarındaki kayıp öngörüsü yüzde 50’den fazla artırıldı. Şirketlerin 679 milyar dolarlık gelir kaybı yaşayacağı açıklanırken, birçok karayolu taşımacılığı şirketinin önümüzdeki aylarda iflasla karşı karşıya kalabileceği uyarısı yapıldı.

Karayolunda hem yolcu hem de yük taşımacılığının, COVID-19 salgınını ve buna bağlı genel ekonomik gerilemeyi hafifletmek için uygulanan ulaşım kısıtlamaları nedeniyle ciddi şekilde etkilendiğinin belirtildiği raporda; IRU üyeleri tarafından beş kıtada temsil edilen 3,5 milyondan fazla karayolu taşımacısının gelecekten endişe ettiği aktarıldı. Sektör geneline ilişkin 2020 yılı ciro düşüşünün devam ettiğine dikkat çekilen raporda, küresel ölçekte karayolu eşya taşımacılığı şirketlerinin cirosunda 2019 yılına göre yüzde 18 düşüşle 679 milyar dolarlık kayıp yaşanacağı öngörülüyor. Daha geniş ölçekte ise karayolu ile “yolcu ve eşya” taşımacılığı hizmeti sunan şirketlerin 2020 yılına ilişkin toplam gelir kaybının ise 1 trilyon doları aşacağı tahmin ediliyor.

Rapora göre, 2021 yılına ilişkin endişe verici işaretler gelmeye devam ederken, mevcut mali göstergeler, dünya çapında karayolu taşımacılığı şirketlerinin karşı karşıya olduğu yüksek temerrüt ve iflas riskleriyle birlikte gelecek günler içinde kasvetli bir görünüm ortaya koyuyor. IRU tarafından hazırlanan ve COVID-19 etkilerini içeren raporun yayınlandığı Haziran ayından bu yana, karayolu yük taşımacılığı sektörünün 2020 yılı için ciro kaybı beklentisi 543 milyar dolardan 679 milyar dolara yükseldi. Avrupa’daki gelir kaybına ilişkin beklenti ise, daha keskin bir yükseliş ile Haziran ayındaki beklenti olan 75 milyar dolardan 125 milyar dolara çıktı. Diğer ülkelere bakıldığında ise, ciro kaybı beklentisi, ABD'de 63 milyar dolara, Çin'de ise 131 milyar dolara çıkarıldı.

KARAYOLU TAŞIMACILIĞI OPERATÖRLERİ RİSK ALTINDA

COVID-19 Etki Raporu’na göre ticari eşya karayolu taşımacılığı operatörleri, COVID-19'dan önemli ölçüde etkilendi. Krizin ilk dokuz ayında, taşımacılık ile ilgili artan maliyetler ve hem güzergâh üzerindeki hem de teslimatlardaki kısıtlamalara rağmen, mümkün olduğu kadar taşımacılık hizmetlerini devam ettirmeye çalıştı. Birçok karayolu taşımacısı işletme, bugüne kadar hayatta kalmayı başardı, ancak IRU üyelerinden gelen bilgiler, bu firmaların gelecekleri açısından endişe vermeye başladı. Bu doğrultuda IRU, hem temerrüt risklerine hem de iflas riskine ilişkin kapsamlı bir değerlendirme gerçekleştirdi.

TÜRKİYE TEMERRÜT RİSKİNİN EN ÇOK OLDUĞU ÜLKELER ARASINDA

Rapora göre; bütün bölgelerdeki karayolu taşımacıları yüksek ya da çok yüksek oranda temerrüt riski ile karşı karşıya durumda. Bu da şirketlerin kredibilitelerinin bozulması ve buna bağlı olarak da borçlanma maliyetlerinin yükselmesi anlamına geliyor. Her ülkedeki karayolu yük taşımacılığı sektörü için konsolide edilmiş dört temel ölçüme dayalı olarak belirlenen risk seviyesi; şirket temerrüt tahminine, alıcılar tarafından kaydedilen ödeme sürelerine, şirketlerin mali göstergelerine ve ödeme dönemlerinin durumları ile kredi tahsis durumlarına dayanıyor. Buna göre; dünya genelindeki en yüksek risk, pandeminin zirve yaptığı dönemlerdeki tedarik zincirinde oluşan sorunlar sebebiyle Avrupa’da görülüyor. Diğer ülkelerde de mevcut makroekonomik sorunların da etkisi ile temerrüt riskleri yükselirken, Arjantin (10), Türkiye (10), Rusya (9), Suudi Arabistan (9) ve Amerika Birleşik Devletleri (9) temerrüt riskinin en çok olduğu ülkeler arasında yer aldı.

BOŞ DÖNÜŞLER İFLASA SÜRÜKLÜYOR

IRU COVID-19 Etki Raporu’nda şirketlerin iflas konusunda son derece riskli bir pozisyonda olduğu görülüyor. Daha az iş ve dönüş yükünün bulunamayışı, firmaların verimsizliğini artırıyor. Buna bağlı olarak da firma filolarındaki taşıtların da verimsiz kullanımına neden oluyor. Azalan gelirle birlikte taşımacılar mevcut faturalarını, ücretleri ve diğer ödeme yükümlülüklerini yerine getiremez hale geliyor. Bu durum mevcut süreci daha da kötüleştirirken, bazı tedarikçilerin nakit üzerinden iş yapma talepleri ya da müşterilerin zamanında ödeme yapmaması gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor.

DESTEK PAKETLERİ YETERSİZ KALDI

Bazı hükümetler, pandeminin ilk aşamalarında IRU'nun çağrılarına kulak verirken, sürüş ve teslimat kısıtlamalarının kolaylaştırılması, sertifikaların geçerlilik tarihlerinin uzatılması ve yeşil hatların kurulması dahil olmak üzere, finansal olmayan önlemler hayata geçirdi. Ne var ki, yüksek temerrüt riski, birçok firmayı iflasın eşiğine getirirken, bu tablo hükümetlerin aldığı mali destek paketlerinin yeterli olmadığını da gözler önüne serdi.

Rapora göre, çok az ülkenin küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler) için veya daha özel olarak karayolu eşya taşımacılığı operatörlerine odaklanmış destek paketlerini hayata geçirdi. KOBİ'ler için, hükümetler daha çok vergi ve harçları azaltmaya ve yeni kredilere erişimi kolaylaştırmaya veya kredi geri ödeme yükümlülüklerini hafifletmeye odaklandı. Çoğu karayolu taşımacısı işletme aynı zamanda KOBİ olmasına rağmen, birkaç ülke dışında tüm ülkeler leasing ödemelerinde esneklikler, sektöre yönelik vergi ve harç ötelemeleri vb. karayolu taşımacılığı operatörlerinin ihtiyaçlarına odaklanmış tedbirleri uygulamaya koyamadı.

ÇOK AZ FİRMA DESTEKLERDEN YARARLANDI

Pek çok hükümet, salgın kapsamında destek paketleri oluştururken, 79 ülkedeki mali önlemlerin bir değerlendirmesi yapıldığında, çok az sayıdaki karayolu taşımacısı işletmenin bu paketlerden yararlanabildiği gözlemlendi. IRU tarafından yapılan araştırmalar kapsamında taşımacıların sadece; yüzde 18’inin nakit hibe desteğinden yararlanabildiği, yüzde 20’sinin hükümetlerce alınmış taşıt sigorta prim indirimlerinden faydalandığı, yüzde 50’sinin kendi hükümetlerinin vergi ve harçlarda indirime gittiği ifade ediliyor.

LİKİDİTE EN BÜYÜK SORUN

IRU araştırması kapsamında karayolu taşımacılığı operatörleri için en acil sorunun likidite olduğu ortaya çıkıyor. Araştırmaya katılan ülkelerin yüzde 70'inden fazlasında KOBİ'ler veya eşya taşımacılığı operatörlerine yönelik nakit hibe şeklindeki bir mali desteğin uygulanmadığı görüldü. Araştırmaya katılan katılımcı karayolu taşımacısı işletmelerin büyük bir çoğunluğunun direkt nakit hibe, krediye erişimi kolaylaştırmak, kredi ödemelerini kolaylaştırmak vergi ve harçlarda indirime gitmek, sigorta kolaylaştırmaları ile istihdam edilmeyen işçilerin desteklenmesi konularında yeterli destek alamadığı ortaya konuldu.

HÜKÜMETLERİN ADIM ATMASI GEREKİYOR

Karayolu taşımacısı işletmeciler, işlerini sürdürmek ve toparlanmanın sağlanmasındaki önemli rollerini sürdürebilmek için acil olarak finansal desteğe ihtiyaç duyuyor. Bu destekler arasında karayolu taşımacılığı sektörüne yönelik nakit hibeler, sigorta primi ödemelerindeki esneklikler ve vergi ile harçlarda yapılacak indirimler öncelik arz ediyor.

DESTEK PAKETLERİ UYGULANMALI

Araştırma kapsamında ortaya çıkan sonuçlara değinen IRU Genel Sekreteri Umberto de Pretto, “Küresel ticaretin can damarı olan karayolu taşımacılığı, pandemi kapsamındaki ekonomik toparlanmanın temeli için çok önemli bir unsur. Hükümetlerin ivedi müdahalesi olmaz ise, çok ciddi sayıdaki karayolu taşımacısı işletme önümüzdeki aylarda iflas edecek ve bu durum birçok ülkedeki ekonomik toparlanmaya büyük zarar verecek" dedi. Pretto, karayolu taşımacılarına odaklanmış destek paketlerinin ivedi şekilde uygulamaya alınmasına yönelik taleplerini yineledi.

10 MADDELİK TOPARLANMA PLANI TAVSİYESİ

Raporda ayrıca hükümetlere 10 maddelik bir toparlanma planı sunuldu. Planda şu önerilere yer verildi:

1.Şartların iyileşmesi ile birlikte aşamalı şekilde kaldırılacak ve geçici önlem olarak uygulanacak şekilde karayolu taşımacılık sektörüne nakit hibelerin sağlanması,

2.Değişken maliyetleri karşılayabilmek adına kredilere ulaşımın kolaylaştırılması, yeni varlık (araç, ekipman vb.) alımlarındaki mevcut kredilerin yeniden yapılandırılması, filo yenilemeleri ile ilgili kredilerin 0 faizli ya da mümkün olan en düşük faiz ile verilebilmesi,

3.Kredilerin geri ödemelerinin ve taksit vadelerinde kolaylaştırıcı imkanların sağlanması adına ileri tarihlere ertelenebilmesi,

4.Karayolu taşımacılık sektörüne ilişkin motorlu taşıtlar vergisi ve diğer ilgili vergi yükümlülüklerinin ileri bir tarihe ertelenmesi,

5.Mevcut sorunlar sebebiyle taşımalarda kullanılamayan araçlara ilişkin sigorta primlerinde indirime gidilmesi,

6.Bu süreç zarfında işsiz kalan ya da geçici olarak işsiz kalan karayolu taşımacılık sektörü çalışanlarına yönelik mali destek programlarının hayata geçirilmesi,

7.Tüm sınır geçişlerinde uygulanacak şekilde araçların sistematik şekilde durdurulmasını önleyecek ve kolaylaştırıcı prosedürler ile desteklenecek şekilde “Yeşil Hatların” uygulamaya konulması,

8.Gerekli tedbirlerin alınması kapsamında çalışanlar için toplu taşıma imkanlarına öncelik verilmesi,

9.Karayolu taşımacılık sektöründe çalışanların koruma ve dezenfeksiyon ekipmanlarına erişiminin kolaylaştırılması

10.Vizelerin, karayolu taşımacılık sektörünün kullandığı belgeler ve lisansların bitiş tarihlerinin uzatılması ve sürüş-dinlenme sürelerinde maksimum esnekliğin sağlanması.

SEKTÖRLER VE LOJİSTİK

Otomotiv
Enerji
Gıda
Akaryakıt
Tekstil
Kimya
İnşaat
Lastik
İhracat