UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin, Türkiye’nin hem 500 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşabilmesi hem de küresel pazarda pay alabilmesi için entegre bir lojistik sektörü oluşturması, bunun içinde demiryollarının özel sektöre açılması gerektiğine söylerken, TCDD 1. Bölge Müdürü Hasan Gedikli, TCDD’nin hazineye yük olan bir kurum olmaktan çıkarılması için yeniden yapılandırılmasının zorunlu olduğunu vurguladı.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın demiryolu taşımacılığının serbestleştirilmesine yönelik adımlarını hızlandırdığı bir dönemde UTİKAD, TCDD ile işbirliği içinde düzenlediği “Özel Tren İşletmeciliği” toplantısıyla konuyu yeniden masaya yatırdı.  İstanbul’da düzenlenen toplantıya TCDD 1. Bölge Müdürü Hasan Gedikli, TCDD Yük Müdür Yardımcısı Mustafa Kıylıoğlu, UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin,  UTİKAD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kosta Sandalcı, UTİKAD Genel Müdürü Cavit Uğur,  UTİKAD Genel Sekreteri Hacer Uyarlar ile dernek temsilcileri ve dernek üyesi firmaların temsilcileri katıldı.

Toplantıda konuşan UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Erkeskin, ithalat ve ihracatta denizyolu, havayolu ve karayolunda önemli yatırımlar yapıldığını, demiryollarının özel sektöre açılımıyla ilgili ise beklentilerin devam ettiğini söyledi. Demiryollarında gerçekleştirilen yatırımlarla özel sektörün işletmecilik avantajlarının kullanılabileceği bir ortam oluştuğunu vurgulayan Erkeskin, serbestleşme için “Gün her halde bugündür” dedi.

Türkiye’nin 2023 vizyonu çerçevesinde, 1.2 trilyon dolarlık dış ticaret hacmi hedeflediğine dikkat çeken Erkeskin, bu hedefe ulaşılabilmesi için lojistik yatırımların hızla hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı. Bugün 300 milyar dolar olan dış ticaret hacminin 2023 yılında 4 katına ulaşacağını dile getiren Erkeskin, “Bugün belki 60 milyar dolar civarında olan lojistik sektöründeki iş hacmi çok kısa bir süre içerisinde hatta önümüzdeki 3-5 yıl gibi bir süre içinde bunun 4 katı bir büyüklüğe ulaşacak. Bunun için mutlaka yatırım yapmamız ve özel sektörün çok daha fazla bu dinamizmin içine girmesi lazım” dedi.

Hedef 45 milyar dolarlık yatırım

Erkeskin, lojistik sektörünün Türkiye’nin ihracatçı kimliğinde giderek daha fazla önem kazandığının altını çizerek sözlerini şöyle sürdürdü: “Fiyat rekabetinin ağırlığını hissettirdiği küresel pazarlarda maliyeti doğrudan etkileyen taşımacılığın önemi de giderek artmaktadır. Küresel pazardan daha fazla pay almak isteyen ekonomiler için taşımacılığın dört ana unsurunun birbirleri ile ne derece entegre ve bütünleşik olduğu ülke ekonomisine kattığı değer açısından da önem kazanmaktadır. Uluslararası pazarlarda rekabetçi bir yaklaşım için ulaşım ve taşımacılık,  ihracatçı sektörler içinde rekabeti kolaylaştıran bir faktör olmuştur.  Bugün, çevre ülkelere ihracatını son 10 yılda 3 katına artıran ve yıllık ihracat- ithalat kapasitesi 600-700 milyon tona ulaşan Türkiye için lojistik sektörünün katkısı yadsınamaz. Türkiye’nin ihracatçı yapısının büyümesine paralel olarak hızla gelişen, gerek hizmet veren şirket sayısı bakımından gerekse bu şirketlerin sahip oldukları devasa araç filosu, yurtiçi ve dış ofisler ve istihdam ettiği kalifiye insan gücü bakımından lojistik sektörü Türkiye’nin en stratejik sektörlerinden biri haline gelmiştir. Bu açıdan baktığımızda entegre bir lojistik sektörünün oluşması için demiryolların özel sektöre açılması Türkiye ekonomisi için çok önemli bir adım olacaktır.” Yaklaşık 60 milyar dolarlık pazarı bulunan Türk lojistik sektörünün önümüzdeki 3 yılda 150 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini ifade eden Erkeskin, ”Bu kısa ve uzun vadeli beklentiler ve tahminleri gösteriyor ki lojistik sektörünün büyümesinde ulaşım altyapısına yapılacak yatırımların önemi çok büyüktür. Değişen ve ekseni Batı’dan Doğu’ya kayan günümüz yeni dünya düzeninde Ortadoğu, Türki Cumhuriyetler ve Avrupa coğrafyasında köprü görevi olan Türkiye’nin lojistik potansiyeli daha da önem kazanıyor” dedi. Bakanlığın son yıllarda demiryoluna ciddi yatırımlar yaptığını ve yeni projelerle yatırım miktarlarının giderek arttığına da dikkat çeken Erkeskin, şunları aktardı: “TCDD’nin yapmakta olduğu 35 tane önemli proje ile ilgili yatırımlarının maliyeti bugünden 25 milyar TL’yi bulmuş vaziyette. Bu çok ciddi bir yatırım hamlesinin yapılmakta olduğunu gösteriyor. 2003 ile 2010 yılı arasında 7,5 milyarlık bir yatırım yapılmış, 2023 planında ise 45 milyar dolarlık bir demiryolu yatırımı söz konusu. Bu bizim ekonomimize çok ciddi bir ivme kazandıracak. Hatta ulaştırma bakanımızın son vermiş olduğu rakamlara göre demiryolu ilk defa ulaştırma yatırımları içinde en önemli payı almakta. Bütün bunlar yapılırken görüyoruz ki, 2023 yılına vardığımızda toplamda 25 bin 940 km’lik bir demiryolu ağı hedeflenmekte. Bunun 10 bin km’si hızlı tren hatlarına yapılan yatırımlar olacak. 4 bin km’si de konvansiyonel hatlar olacak.”

‘Artık zarar eden bir TCDD olmak istemiyoruz’

Toplantıda demiryolu sektöründe yaşanan gelişmeler hakkında bilgi veren TCDD 1. Bölge Müdürü Hasan Gedikli ise, sektörün bugün 3’üncü altın çağını yaşadığını söyledi. Yaptığı sunumda demiryolu sektörünün dünden bugüne gelişimi hakkında bilgi veren Gedikli, özellikle son 10 yılda bu alanda önemli yatırımların devreye alındığını belirtti. Demiryollarına yönelik 2000 yılında 75 milyon TL olan ödeneğin 2011 yılında 45 kat artarak 3,4 milyar TL’ye çıkarıldığına dikkat çeken Gedikli, “TCDD teknolojiye yatırım yapar ise  hazineye yük olmaktan çıkacak, yapmazsa yük olmaya devam edecektir. Artık zarar eden bir TCDD olmak istemiyoruz.  Kendi ayakları üzerinde durabilen bir kuruluş olabilmek için başta yüksek hızlı tren olmak üzere yol ve araç yenileme, sinyal, elektrifikasyon ve konvansiyonel demiryolu yatırımları ile birlikte TCDD’yi ve demiryollarını yeniden yapılandırmak zorundayız”  dedi. Demiryolu işletmeciliğinde özel sektörün payının %50 oranında artırılmasını planladıklarını ifade eden Hasan Gedikli, “Küresel demiryolu sektörü içinde Türk demiryolu yan sanayinin yer alması, geliştirilmesi ve etkin bir aktör haline gelmesini sağlamak yeni hedeflerimizden birisi. Demiryolu payını yük taşımacılığında yüzde 15’e çıkartmayı hedefliyoruz” diye konuştu. Demiryolu taşımacılığının hedeflenen noktaya gelebilmesi için özel tren işletmeciliği ile ilgili tasarının bir an önce yasalaşması gerektiğinin de altını çizen Gedikli, “Demiryolu sektörünün serbestleşebilmesi ve istikrarlı, şeffaf bir yapının oluşturulması ayrıca hizmetlerin rekabete dayalı esaslar çerçevesine kullanıcılara sunulması amacıyla Bakanlık teşkilatında bir değişikliğe gidildi. Demiryolu Koordinasyon Kurulu ve Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü kuruldu. DDGM, altyapı işletmecisi, istasyon işletmecisi, tren işletmecisi, acente ve organizatör arasında çalışma esaslarını belirleyerek, yetkilendirme, denetleme ve anlaşmazlıkları çözme görevini üstlendi. Ancak, henüz bu göreve atama yapılmadı.”

‘Yasanın bu yıl çıkmasını bekliyoruz’

TCDD 1. Bölge Müdürü Hasan Gedikli toplantıda soruları da cevaplandırdı. TÜRKLİM Genel Sekreteri İrfan Bilgin’in, “Türkiye’de dış ticaretin %86’sı denizyolu ile yapılıyor. Ancak Türkiye’de boşaltılan konteynerin %45’ni eleçleyen Ambarlı Limanı yine Köseköy-Derince arasındaki limanlar başta olmak üzere birçok limanımızın demiryolu bağlantısı yok. Limanlar açısından aydınlatıcı bir tablo göremiyoruz” şeklindeki eleştirilerini cevaplandıran Gedikli, Köseköy-Derince hattındaki limanların hat taleplerini değerlendirdiklerini,

bu limanların 3’üncü bir hatta bağlanması yönünde çalışma yürütüleceğini söyledi. Ambarlı Limanı için ise Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) gündeminde bir proje olduğunu bunun yakın takibe alınması durumunda bu projenin de hayata geçeceğini söyledi. Gedikli, “Asyaport Limanı’nın da bu konuda bir talebi oldu. Yaptığımız araştırmaya göre bu projede fizibıl. Ancak o bölgede kamulaştırma sorunu var. Özel sektör bu işe el atarsa süreç daha hızlı ilerler dedi” dedi. Asyaport Limanı’ndan bir temsilcisi ise “Asyaport zaten büyük bir yatırım yapıyor. Türkiye’ye müşteriyi getiriyor. Sizin yaptığınız bölgelerde müşteri beklenecek. Bu noktada kamulaştırma için bizim yatırım yapmamız bekleniyorsa iş uzar” şeklindeki yanıtını ise Gedikli, bu konu üzerinde çalıştıklarını kaydetti. Konsped Genel Müdürü Mete Tırman’ın “Yasa nerede? 2005’ten beri bekliyoruz. Ulaştırma Bakanlığı’nın yeniden yapılandırılması bu konuda umudumuz artırdı. Ancak hala yasa ortada yok. Aysbergin altı her halde çok büyük” eleştirisini de değerlendiren Gedikli, yasanın TBMM’nin de müsait olması durumunda bu yıl çıkarılacağını söyledi. Gedikli sektörün özel sektöre açılmasından sonra fiyatlandırma politikasına ilişkin gelen bir soruyu ise “Yasa çıkınca bunu Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü belirleyecek” dedi.