Türk limancılık sektörü hızlı bir şekilde büyümeye devam ediyor. Türkiye, 2010 rakamlarına göre 348.6 milyon ton ile Avrupa ülkeleri içinde denizyoluyla yapılan ticarette en fazla yük elleçleyen 5. ülke konumunda. Türk limanlarında yük elleçleme faaliyetleri 2011 yılında bir önceki yıla göre %4,2 artış göstererek 363.3 milyon tona ulaştı. 2012 yılında 390 milyar dolarlık dış ticaret hacmine ulaşan Türkiye’nin limanlarında, geçen yıl 387 milyon ton dış ticaret yükü elleçlendi. Dış ticaret taşımaların son on yıllık ortalamasının %88 oranı denizyolu ile yapıldı. Bu büyüme trendinin 2023 yılı hedefleri doğrultusunda daha da hızlanması bekleniyor. 2023 yılı hedeflerinin gerçekleşmesi durumunda Türk limanlarında elleçlenen yük miktarı 2011 yılına göre 2.7 katı artacak. TÜRKLİM’in yayımladığı Sektör Raporuna göre, Türk limanlarında 556 milyon ton yükleme, 400 milyon ton tahliye ve toplam 966 milyon ton elleçleme yapılacak. Bu miktar 2011 yılı toplam elleçlemesi olan 363 milyon tonun yaklaşık 2.7 katı.

SIVI YÜKTE BÜYÜME KONTROLLÜ OLACAK

Yapılan tahminlere göre ithalat yükü tonajı 2016 yılından itibaren ihracat yüklerinden daha az bir değerde gerçekleşecek ve 2023 yılına gelindiğinde bu fark iyice açılacak. Başka bir deyişle belirlenen hedeflerin ithalat yükünün ihracat yüklerine göre azalması gibi bir sonuç doğuracak. Yine belirlenen hedeflerin yakalanması halinde 2023 yılında 346 milyon ton petrol ve ürünleri dahil sıvı yük, 285 milyon ton katı yük ve 148 milyon ton genel yük elleçlenecek.

Dış ticaret hedeflerine göre yapılan yük tahmini hesaplamalarına göre, 2023 yılında 17.8 milyon TEU konteyner, 433.2 milyon ton genel kargo ve dökme yük, 345.5 milyon ton sıvı yük elleçlenmesi bekleniyor.

2023 yılı tahmini yük miktarı 2012 yılı mevcut liman kapasiteleri ile karşılaştırıldığında konteynerde 2018 yılı itibariyle dökme yük, genel kargoda ise 2015 yılı itibariyle ilave kapasite ihtiyacı yaşanacak. Sıvı kimyasal ve ham petrol ürünleri elleçleyen limanlarda beyan edilen kapasite toplamı 45.4 milyon ton. 2015 yılı itibariyle sıvı kimyasal ve petrol ürünleri elleçleyen limanların kapasitesi 53.3 milyon ton rakamına ulaşacak. Bu rakamlar sıvı yükte büyümenin daha kontrollü olacağını gösteriyor.

DEV PROJELER GELİYOR

TÜRKLİM’e göre 2023 yılına kadar yük elleçleme hacmi iki katına çıkacak. Ayrıca yaklaşık 18 milyon TEU da konteyner elleçlenecek. Mevcut limanların oluşacak talebi karşılayacak kapasiteye sahip olmadığını düşünen Ulaştırma, Denizcilik, Haberleşme Bakanlığı ve özel limanlar adeta liman yatırımı yarışında. Bakanlığın hayata geçireceği Çandırlı Kuzey Ege Limanı inşa halinde, diğerleri ise etüt ve proje aşamasında. İzmir Bergama’da yer alan Çandırlı Kuzey Ege Limanı’nın 2015 yılında 1568 milyon TEU kapasite ile hizmete açılması planlanıyor. Mevcut MIP Mersin Limanı’nın doğusunda yer alan Yeni Mersin Konteyner Limanı 5 aşamalı olarak planlanıyor. Birinci aşaması 1.7-1.9 milyon TEU kapasiteli olacağı, liman tamamlandığında ise 11.4 milyon TEU milyon TEU kapasiteye ulaşacağı belirtiliyor.

Zonguldak’ta planlanan Filyos Limanı öncelikle ard alanında kurulması planlanan endüstriyel zona hizmet edecek. Liman tamamlandığı zaman 700 bin TEU konteyner ve 16 milyon ton genel kargo elleçleyebilecek. Mevcut Derince Limanı’nın doğusunda dolgu alan üzerine kurulacak olan Derince Konteyner Terminali ile 1 milyon TEU kapasite artışı sağlanacak. Limanın Yap-İşlet-Devret modeli ile ihaleye çıkması bekleniyor. İzmir Limanı’nın ilave yatırımlar ile 2015 yılında kapasitesinin 2,5 milyon TEU’ya ulaştırılması planlanıyor. Bakanlığın öncelik verdiği Çandırlı, Filyos ve Mersin Konteyner limanlarının yatırım maliyetinin 6.2 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor.

ÖZEL SEKTÖR MARMARA’YA YATIRIM YAPACAK

Özel sektörün de milyarlarca dolarlık yatırım projesi bulunuyor. Aksa Liman, 4 milyon ton genel kargo yatırımı hedefliyor. Altıntel ise mevcut 1 milyon ton olan genel kargo kapasitesini 2015 yılı itibariyle 5 milyon tona, mevcut 1.5 milyon ton olan sıvı yük kapasitesini yine 2015 yılında 6 milyon tona çıkarmayı hedefliyor. Asya Port, konteyner elleçleme kapasitesini 1.9 milyona çıkaracak. Batıçim, 2015 yılı itibariyle 300 bin TEU kapasiteye ulaşmayı hedefliyor. Borusan Lojistik konteyner terminalindeki mevcut 400 bin TEU kapasitesini 2015 yılına kadar 650 bin TEU’ya yükseltmeyi, genel kargo terminali kapasitesini ise 6.5 milyon ton kapasiteye ulaştırmayı planlıyor. DP World 1.3 milyon TEU, Ege Gübre 600 bin TEU, Evyap 1.2 milyon TEU, Gemport 600 bin TEU, Limak İskendurun 3 milyon TEU, Mardaş 1.3 milyon TEU, MIP 1.7 milyon TEU, Petkim 1.1 milyon TEU konteyner elleçleme kapasitesine ulaşmayı hedefliyor.

Ege Port iskele uzunluğunu 1997 metreye çıkaracak. İgsaş 2.5 milyon ton, Koruma Klor 300 bin ton ve Mardaş 5 milyon ton genel kargo kapasitesi hedefliyor. Solventaş sıvı yük elleçleme miktarını 5 milyon tona çıkarmayı planlıyor. Toros Tarım 25 milyon genel kargo elleçleme kapasitesine, 400 bin ton sıvı yük elleçleme kapasitesine ulaşmayı hedefliyor. Yılport 2.5 milyon TEU konteyner elleçleme, 4 milyon ton genel kargo ve 1 milyon ton sıvı yük elleçleme kapasitesine ulaşmayı hedefliyor.

Rapora göre, 12 limanın 2015 yılına kadar tamamlamayı planladığı projeler sonunda ilave 18.5 milyon TEU kapasite girişi olacağı görülüyor. İzmir Alsancak limanındaki 1.5 milyon TEU kapasite artırma planı ve Yılport Gemlik’in 1.5 milyon TEU’luk yeni terminal yatırımı bu limanlar arasında değil. Özel sektörün limanlara yatırım projeleri ise en fazla yaklaşık 9 milyon TEU ile Marmara Bölgesi’nde bulunuyor.

İHRACATTAKİ ARTIŞ LİMANLARI HAREKETLENDİRDİ

2013 yılının ilk çeyreğinde ihracattaki yüzde 3.3 oranındaki artış limanlara da olumlu yansıdı. İlk üç ayda limanların işlem hacmini artıran ihracat yükler oldu. Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü’nün yılın ilk üç aynına dair yayınladığı veriler, limanların ilk çeyreği olumlu geçirdiğini gösteriyor. Bir önceki yılın aynı dönemine göre limanlara uğrayan gemi sayılarında yüzde 5.6 oranında artış olurken, tonaj artışı yüzde 7.3 oldu. Böylelikle Türk limanlarına gelen gemi sayıları ve tonajları artmış oldu. Limanlarda elleçlenen ihracat yüklerinde yüzde 3.8’lik artış olurken, ithalat yüklerinde yüzde 0.7 olduğu gözlendi. Aynı dönemde konteyner trafiğindeki artış ise yüzde 6.6 oldu. Kabotajda taşınan yük miktarındaki yüzde 7.2’lik artış da dikkat çekti. Yılın ilk çeyreğinde en fazla artışın, kruvaziyer turizmi ve Ro-Ro taşımalarında olduğu gözlendi. Ro-Ro gemileriyle taşınan araç sayısında yüzde 13.5 artış oldu ve 103 bin araç taşındı.

2010 YILINDA AVRUPA’DA EN FAZLA YÜK ELLEÇLENEN 10 ÜLKE

ELLEÇLENEN KONTEYNER MİKTARI VE KAMU ÖZEL DAĞILIMI (TEU)