İstanbul merkezli bir düşünce kuruluşu olan Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) tarafından ilki geçen yıl İstanbul’da, ikincisi ise geçtiğimiz Eylül ayında New York’ta gerçekleştirilen Hazar Forumu’nun üçüncüsü 4-5 Aralık tarihlerinde Çırağan Sarayı’nda yapıldı. Forumda Hazar bölgesindeki son gelişmeler ışığında dünya enerji haritasındaki son durum, bu kapsamda ortaya çıkan yeni oluşum ve dış politika dinamiklerini masaya yatırdı. Forumun ardından yayınlanan sonuç bildirgesinde, jeostratejik konumu ile İpek Yolu olarak anılan ticaret, ulaştırma ve transit güzergahı üzerinde hayati öneme sahip bir kesişim noktasında bulunan Hazar’ın, ulaştırma ve transit altyapısının geliştirilmesi ile birlikte doğu-batı arasındaki ticari ilişkiler için tekrar bir merkez haline gelebileceğine dikkat çekildi.  

 

Çin’den İngiltere’ye kadar uzanan, Doğu Asya, Orta Asya, Kafkasya ve Avrupa’yı içine alan bu geniş coğrafyada ticaret ve yatırımı destekleyecek bir transit güzergah oluşturmak için Hazar Transit Koridoru’nun önemine vurgu yapılan bildirgede, “Asya Kalkınma Bankası’nın verilerine göre, Hazar Transit Koridoru’nun hayata geçirilmesi bölge genelinde GSYH’yi en az -17 oranında artıracak ve 2020 yılına kadarki 7 yıllık sürede bu oranı %50’ye çıkaracaktır. Guangzhou’dan Şangay’a uzanan geleneksel deniz ticareti güzergahlarına kıyasla, Avrupa’ya ulaşan demiryolu hattı sayesinde, konteyner gemileriyle 36 gün süren seyahat süresi yük trenleriyle 13 güne inecek, birim başına maliyet ise yaklaşık %30-35 oranında düşecektir” denildi. 

 

BEL KEMİĞİ BAKÜ-TİFLİS-KARS OLACAK

Bildirgede Hazar Transit Koridoru’nu hayata geçirecek en önemli bağlantılardan birinin Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demiryolu Hattı olduğu vurgulandı. Toplam uzunluğu 826 km olacak BTK demiryolu hattının ilk aşamada 1 milyon yolcu ile 6,5 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahip olacağına dikkat çekilen bildirgede, “Bu kapasite daha sonra 3 milyon yolcuya ve 20 milyon tonun üzerinde yüke ulaşacak. Projenin 2014 yılında tamamlanması, demiryolu ile yük taşımacılığı hacmini %30 artırması, Azerbaycan-Gürcistan ve Türkiye arasında üçlü ticareti büyük ölçüde artırarak yılda 10 milyar dolara çıkarması bekleniyor. Marmaray Projesi, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı’nın optimum kullanımına stratejik katkıda bulunacak ve Çin’den İngiltere’ye kadar uzanan demiryolu sistemlerini entegre edecek” ifadeleri yer aldı.

Enerjinin, ekonomik bağımsızlık sağlayacak kaynaklardan biri olmanın yanı sıra, istikrar ve refah amacı çerçevesinde bölgeyi birbirine bağlayacak bir araç olduğu belirtilen bildiride şu tespitlere yer verildi: “ Hazar Forumu, Güney Gaz Koridoru’nu bu yeni perspektifin bel kemiği olarak ele almaktadır. Forum, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı projesini (TANAP) Avrasya’nın ‘enerji tarihinde bir devrim’ olarak nitelemektedir. Proje, Avrupa ve Türkiye’nin halihazırda yüksek olan ve artmaya devam eden enerji taleplerini bir ölçüde karşılayacak, bölge içi barış ve işbirliğine katkıda bulunacak Güney Gaz Koridoru’nun hayata geçirilmesinde bir dönüm noktasıdır. TANAP ve TAP, 7 ülkenin ve 13 enerji devi şirketin kararlı adımlarıyla Hazar’dan Avrupa’ya uzanan ve 50 milyar dolar yatırım değerine sahip olması beklenen stratejik bir girişimdir. Enerji sektöründe elde edilen katma değerin yanı sıra, 30 bin yeni istihdam fırsatı sunan koridor, bölgedeki diğer sektörlere de büyük katkı sağlayacaktır. Hazar Forumu, Güney Gaz Koridoru’nun Avrasya enerji haritasını yeniden çizen enerji jeopolitiğine yeni bir boyut kazandırdığının altını çizmektedir. Koridor, yalnızca Hazar gazının değil, aynı zamanda Doğu Akdeniz, Türkmen ve Kuzey Irak gazının iletilmesi için başlıca güzergah haline gelme potansiyeline sahiptir.”

 

ENERJİ VE ULAŞTIRMA İKİ TEMEL SÜTUN

Forumda Hazar’ın yeniden tanımlanmasında enerji ve ulaştırma iki temel sütun olarak gösterildi. Barış ve refahın hedeflendiği ortak bir gelecek için ülkeleri, şehirleri ve halkları enerji ağı ve ulaşım koridorları ile birbirine bağlamanın gerekli olduğuna vurgu yapılan forumda, “İçinde bulunulan çağda eksik olan boyut, küresel karmaşa çağında var olan ve gelecekte de var olacak zorluklarla başa çıkmak için anlamlı ve yapıcı bağlantıların kurulması ve entegrasyondur. Bölgesel işbirliği, bölgeler arası ticaret ve pozitif karşılıklı bağımlılık; barış, istikrar ve ortak refah için birlikte hareket etmeye yönelik sağlam bir zemin oluşturacaktır. Hazar’ın tanımlanması için bu tür bir gelecek ve vizyon odaklı bir yaklaşım hem bölgedeki hem de bölge dışındaki ülkeler için faydalı olacaktır” denildi.