Proje ve ağır yük taşımacılığı yapan firmalar, uzun süredir özel yük taşımacılığı için bir mevzuatın oluşturulmasını bekliyor. Bunun için harekete geçen UND, Kadir Has Üniversitesi ve Vinç İşletmecileri Derneği’nin işbirliğiyle “Ağır Ve Havaleli Yüklerin Taşınmasına İlişkin Yönetmelik” taslağı hazırladı. Bakanlığa sunulacak taslak Yönetmelik, ağır ve havaleli yüklerin taşınmasında AB mevzuatı ile uyumlu şekilde düzenlenen uygulamaları içeriyor ve sektörün ihtiyaçlarını giderecek yenilikler getiriyor.

Son yıllarda gerek yurtiçinde gerekse bölgede artan enerji ve inşaat yatırımları, Türkiye üzerinden yapılan ağır yük ve gabari dışı taşımaları da hızla büyüttü. Ancak bu alanda var olan mevzuat eksikliği ve uygulama kaynaklı sorunlar proje taşımacılığının gelişmesini engellerken, Türk lojistik firmalarının da rekabet gücünü kırıyor. Sektör temsilcileri ivedi olarak özel yük taşımacılığı için bir mevzuatın oluşturulmasını bekliyor. Bunun için harekete geçen Uluslararası Nakliyeciler Derneği, önce Kasım 211’de Özel Yükler Çalışma Grubu’nu oluşturdu. Düzenli toplantılar yaparak hem Türkiye hem de AB’deki mevzuat ve uygulamaları incelenmeye alan ve yaşanan sorunlar kapsamında ilgili kamu kurumları ile temaslarda bulunan UND Özel Yükler Çalışma Grubu, Kadir Has Üniversitesi ve Vinç İşletmecileri Derneği’nin işbirliğiyle “Ağır Ve Havaleli Yüklerin Taşınmasına İlişkin Yönetmelik” taslağını hazırladı. Uzun bir çalışma sonucunda titizlikle hazırlanan taslak Yönetmelik, ağır ve havaleli yüklerin taşınmasında AB mevzuatı ile uyumlu şekilde düzenlenen uygulamaları içeriyor ve sektörün ihtiyaçlarını giderecek yenilikler getiriyor.

YÖNETMELİKLE GENEL USUL VE ESASLAR BELİRLENDİ

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na sunulması beklenen taslak Yönetmelik, “Genel Hükümler”, “Taşımacılık Faaliyetlerine İlişkin Özel Kurallar, Araç Türleri ve Özellikleri, Özel İzin Belgeleri, Eskort Araçlar”, “Denetim, Cezalar, Yaptırımlar”, “Yetkilendirme, Güvenlik Danışmanı, Eğitim, Uygulamadan Sorumlu Kurumlar, Çeşitli ve Son Hükümler” olmak üzere 4 bölümden oluşuyor.

Yönetmelik taslağının amacı şu şeklide özetleniyor: “Proje lojistiği, ağır yük taşımacılığı ve hareketli vinç operasyonlarına yönelik faaliyetlerin ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, söz konusu taşıma faaliyetlerinde düzen, güvenlik ve emniyetin sağlanması, proje lojistiği, ağır yük taşıma operasyonları ile hareketli vinç operasyonları icra edenler ile söz konusu taşımalara iştirak edenlerin sürdürülebilir ve belirli çerçevede tanımlanmış bir yapıda haklarının, sorumluluklarının ve yükümlülüklerinin tanımlanmasına, söz konusu taşımalarda kullanılan, araç, ekipman ve donanımlar ile taşınan yüklerin belirlenmesi ve spesifikasyonları çerçevesinde sınıflandırılmaları, taşımaların olabilecek en yüksek düzeyde verimlilik, etkinlik, hız ve katma değerle gerçekleşebilmesi için alınması gereken önlemlerin saptanmasına, etkin bir kamu hizmeti gerçekleştirmek üzere uluslararası düzeyde rekabet edebilmesine yönelik gereksinimlerin tanımlanması ile yukarıda belirtilen amaçlar çerçevesinde uygulanacak denetim, kontrol ve izleme süreçlerinin daha etkin bir yapıya kavuşturulmasına ilişkin genel usul ve esasları belirlenmektedir.”

ÖZEL İZİN BELGELERİ YENİ STANDARTLARA KAVUŞUYOR

Proje ve ağır yük taşımacılığında yaşanan sorunların başında, gabari dışı ölçülere sahip araçların yüksüz hareket etmeleri dâhil olmak üzere, eskort aracı ve izin belgesi talep edilmesi konusu geliyor. Gabari dışı standartlara sahip bir aracın yük taşıma haricindeki tamir ve belge alımı gibi durumlar kapsamında hareket etmesi, gidiş ve gelişler de dâhil olmak üzere, her hareketi için ayrı izin belgesi alması, sektördeki ağır nakliye taşıması yapan firmalar adına büyük maliyetleri de beraberinde getiriyor. Özel yük taşımalarında araçlara refakat eden eskort araçlarına dair herhangi bir tanımlamanın bulunmaması da yaşanan sorunlardan bir başkasını oluşturuyor. Yönetmelik taslağında bu sorunun çözümüne ilişkin önemli maddeler yer alıyor.

Özel İzin Belgeleri ile ilgili AB’de yapılan araştırmalar ve yine AB normları kapsamında Yönetmelik taslağına eklenen metinler doğrultusunda, her taşıma için Karayolları Genel Müdürlüğü’nden alınması gereken Özel İzin Belgeleri yeni standartlara kavuşuyor. Yapılacak taşıma şekline ve buna bağlı izin müracaatlarına göre, AB ülkelerinde olduğu gibi minimum 15 günlük belgelerden 3 yıllık uzun dönemli belgelere kadar değişen zamanlarda Özel İzin Belgeleri Yönetmelik taslağı içinde yer alıyor. Yönetmelik, eskort araçlarına yönelik yeni standartlar getiriyor ve AB normları ve uygulamaları doğrultusunda hangi durumlarda hangi araçlara refakat uygulaması yapılacağına ilişkin detayları belirliyor. Bu kapsamda polis eskort alma sınırları tabloda ortaya konuluyor.

SÜRÜŞ ZAMANLARI VE POLİS ESKORT ALMA SINIRLARI

TAŞIMALARDA OTOYOLLAR KULLANILACAK

Özel yüklerin taşımalarında TEM otoyolunun kullanımına izin verilmemesi, yalnızca E-5 güzergâhının kullanılabilmesi de beraberinde çeşitli sorunları getiriyor. E-5’in kullanılması ile gabari dışı yük taşıyan araçların, dar olan şehir içi trafiğine girmesi, hem taşıma hem de diğer araç ve hatta yayalar için büyük bir tehlike oluşturuyor. AB’de yapılan araştırmalar ve yine AB normları kapsamında şehir içi yollar yerine otoyolların kullanıldığı görülüyor. Yönetmelik taslağı ile birlikte Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na iletilecek taleplerden biri de AB’de olduğu gibi bu taşımalar için otoyolların kullanılması hususu olacak.  

Özel yüklerin taşınması esnasında köprüden geçişlerde de sıkıntılar yaşanıyor. 54 tonluk limit, özel yük taşımalarını engelleyen konulardan bir başkasını oluşturuyor. Köprüler ile ilgili husus sektör temsilcilerince Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na iletilmiş durumda. 3. köprünün bitirilmesi akabinde uygun olan taşımaların 3. Köprü güzergahında gerçekleştirilebilmesi ve tonaj kısıtlamasının yeni araç standartları doğrultusunda sektör lehine gevşetilmesi konusu taleplerden birini oluşturuyor.

GÜNÜN UYGUN SAATLERİNDE DE TAŞIMA YAPILACAK

Özel yük taşımalarında karşılaşılan bir başka sıkıntı ise gece saatlerinde taşıma yapılamaması ve bu taşımaların sadece gün doğumu ile gün batımı saatleri arasında yapılmasına izin verilmesi. AB’de yapılan araştırmalar ve yine AB normları kapsamında AB’de sadece gece ve günün uygun saatlerinde taşıma yapıldığı görülüyor. Bu yönde alınan en iyi uygulama örnekleri kapsamında Yönetmelik taslağına eklenen “Sürüş Zamanları ve Kısıtlamalarına İlişkin Hükümler” ile bu sorunun kaldırılması ve trafiğin en az olduğu günün uygun saatleri ve gece saatlerinde taşımaların yapılabilmesi amaçlanıyor. Bu konuya ilişkin yönetmelikte yer alan Madde 24’te şu değerlendirmeler yer alıyor:

1- Hareketli (mobil) vinçler ile ağır ve havaleli yüklerin taşınmasında kullanılan araçların EK-5’de belirtilen boyut ve ölçülere ilişkin sınırlar çerçevesinde belirli saatler ve tatil günlerinde kullanılmaları yasaktır.

2- Otoyol, bölünmüş yollar ve şehir içlerinde farklı olmakla birlikte söz konusu Ek’te belirlenen genişlik ve uzunluk gibi ölçülerin üzerinde olan araçların saat 10:00 ila 16:00 ve 22:00 – 06:00 saatleri dışındaki zaman dilimlerinde trafiğe çıkmaları yasaklanmıştır.

YÜKLER ARTIK RAKİPLERE KAPTIRILMAYACAK

Yeni proje ve ağır yük taşımalarında, yüksek tonajlı (150 ton üzeri) taşımalarda güzergâh üzerindeki köprü ve viyadüklerin durumlarının mühendis firma tarafından kontrolü amacıyla ücret ödeniyor. Bu ücretlerin 80 bin TL ile 110 bin TL arasında değişen rakamlara ulaşması, sektöre büyük bir yük getiriyor. Söz konusu ücretlerin her taşıma için ayrı ayrı şekilde taşımacılardan tahsil edilmesi ise, gabari dışı yük taşımalarının daha az maliyet ve prosedürün söz konusu olduğu Basra ve Akabe limanlarına kaymasına neden oluyor. Bu da yüklerin Türkiye üzerinden transit geçişini azaltıyor.

Sektör temsilcilerinin, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile yapılan görüşmelerde ülke çapında taşımacıların kullanacağı güzergahlarda yer alan köprü ve viyadüklerin envanterinin devlet tarafından hazırlanması ve belirli aralıklarla yenilenmesi hususu görüşülmüş durumda. Örneğin AB ülkelerinde yapılan araştırmalarda da bu tip raporların devlet tarafından hazırlandığı ve taşımacı firmalara herhangi bir ek maddi külfetin yansıtılmadığı görülüyor. Sektörün konu ile ilgili talebi de, AB’de olduğu gibi bu raporların devlet tarafından yapılması ve sektörün bir maliyet kaleminin kaldırılması şeklinde.

EĞİTİMLER DE STANDARDA KAVUŞUYOR

Yönetmelik taslağı ile sektöre ve taşımalara ilişkin eğitimler de belli bir standarda kavuşturuluyor. Proje lojistiği, ağır ve havaleli yük taşımacılığı ile hareketli (mobil) vinç operasyonlarında görev alan sürücülerin taşımalar ile ilgili daha eğitimli ve bilinçli bir şekilde taşıma yapılabilmesine imkan tanıyan, taşımalara ilişkin taşımacı firmaların yükümlülüklerini içeren hükümler Yönetmelik taslağı içinde yer alıyor.

DEĞİŞİKLİKLERİN YAPILACAĞINA İNANCIMIZ TAM

Proje ve ağır yük taşımacılığında yaşanan tüm bu sorunlar, Türkiye’nin lojistik üs olma yolundaki hedeflerinin önündeki büyük engel olarak göze çarpıyor. Tüm bunların Türkiye’ye döviz kaybı olarak yansıdığına dikkat çeken sektör yetkilileri, 2023 ihracat hedeflerini yakalamak ve Türkiye’yi bir lojistik üs olarak görmek için acil olarak gabari dışı taşımalarda Avrupa standartlarına ulaşmak gerektiği savunuyor.

Uluslararası Nakliyeciler Derneği İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener’de konuya ilişkin şu değerlendirmeleri yapıyor: “Proje taşımacılığı enerji ve inşaat sektörleri için kritik öneme sahipken bu taşımaların önündeki mevzuat kaynaklı sorunlar sektörün geleceğine zarar veriyor. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızın mevcut sorunlarımıza olan olumlu yaklaşımları ve çözüm odaklı girişimleri sektörümüzü rahatlatırken, mevcut sorunların halen yerinde durması da endişelerimizi de beraberinde getiriyor. Zira, bu sorunlar ülkemiz ihracat hedeflerine ve sektörümüze her geçen gün zarar veriyor ve bu zararlar giderek artıyor. Bakanlığımızın proje taşımacılığının önünü açacak ve çok daha iyi bir geleceğe sahip olmasına imkân sağlayacak olan mevzuat ve uygulama değişikliklerini yapacağına olan inancımız tamdır.”

AĞIR YÜK TAŞIMALARINDA YAŞANAN SORUNLAR

• Özel yük izin belgelerinin uzun süreli olarak temin edilememesi
• Gece sürüş kısıtlamaları
• E-5 kullanım zorunluluğu
• Köprü geçişleri sorunu
• Hız sınırlamaları
• Eskort araçlardaki standartlarda yaşanan sorunlar
• Mühendislik firmalarına ödenen ücretler
• AB mevzuatı ile Türkiye mevzuatı arasındaki farklar ve yarattığı sorunlar
• Yol boyu kontrollerde ve kantarlarda özel izin belge asıllarının talep edilmesi.