Demiryolu taşımacılığı yeni projelerle rekora koştu

Haber » Demiryolu » Demiryolu taşımacılığı yeni projelerle rekora koştu

Demiryolu taşımacılığı yeni projelerle rekora koştu

17/02/2021 - 16:00:00

Doğu-batı ve kuzey-güney koridorlarında demiryolu yük taşımacılığında lojistik üs olması konusunda önemli adımlar atan Türkiye için 2020 demiryolunda rekorlar yılı oldu. Uluslararası taşımalar %34 artarak 3,4 milyon tona ulaşırken, toplamda ise 34,5 milyon ton yük taşındı. Rusya ve Çin taşımalarının arttırılması, Pakistan ve Afganistan taşımalarının başlatılması için çalışma yürütüldüğünün bilgisini veren TCDD Taşımacılık A.Ş. Genel Müdürü Hasan Pezük, İran ve ilerisi ülkelere yapılan yük taşımalarının 1 milyon tona çıkarılmasının hedeflendiğini söyledi. Pezük, ayrıca işletmeye açılan Sivas-Samsun hattıyla Rusya ve Ukrayna’ya ihracat taşımalarında artış yaşanacağını vurguladı.

Pandemiyle birlikte gündeme gelen temassız ticaret demiryolu taşımacılığını nasıl etkiledi? Yük taşımacılığı içinde demiryolunun payı nasıl bir seviyeye yükseldi? Taşınan yük miktarı ve öne çıkan ürünler hakkında bilgi verir misiniz?

Son 18 yılda Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımızın öncülüğünde takip edilen demiryolu öncelikli politikalar sonucunda 171,6 milyar lira yatırım yapılan sektörümüzde çok önemli gelişmeler olmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye’nin jeopolitik konumunun avantajının kullanılması için yeni ve önemli demiryolu bağlantıları sağlanırken, ülkemizin doğu-batı / kuzey-güney koridorlarında demiryolu yük taşımacılığında lojistik üs olması konusunda önemli adımlar atılmaktadır.

Bilindiği üzere Covid-19 salgınını önlemek amacıyla ülkelerarası geçişlerin kısıtlanması tüm dünyada tedarik zincirini sekteye uğratmıştır. Bu süreçte, ülkelerin sınır geçişlerine getirdiği önlem ve sınırlamalar sonrası hükümetimiz demiryolu yük taşımacılığının devam etmesi için anında gerekli tedbirleri almış ve demiryolu taşımaları için sınırları açık tutmuştur. Bu dönemde uluslararası taşımalarda özellikle karayolu geçişlerindeki önlemler ve kısıtlamalar nedeniyle buradan demiryoluna önemli oranda yük akışı olmuş ve uluslararası demiryolu yük taşımalarında artış gözlenmiştir.

Kuruluşumuz tarafından da artan bu taleplerin karşılanması ve tedarik zincirinin aksatılmaması amacıyla uluslararası demiryolu yük taşımacılığında gerekli tedbirler alınmış ve tüm demiryolu sınır kapılarımızda taşımacılık insan temassız gerçekleştirilmeye başlanmıştır. İran-Türkiye demiryolu sınır istasyonuna vagon dezenfeksiyon sistemi kurularak, gelen ve giden vagonların dezenfeksiyonu gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bunun yanı sıra İran transit geçişinin kapatılması ile İran’ı transit geçecek Orta Asya yüklerinin, BTK hattına kayma olasılığına karşılık Kuruluşumuz ve TCDD tarafından BTK (Bakü-Tiflis-Kars) hattı üzerinden taşınan mevcut yüke ek günlük 3.500 ton yükün taşınabilmesi için çalışma yapılmıştır. Bu kapsamda, Gürcistan Ahılkelek'teki aktarma kapasitesine ilave olarak Gürcistan sınır istasyonumuz Canbaz’a bojisi değiştirilerek gelen Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) ülkeleri tarafından vagonlarındaki yüklerin Kuruluşumuza ait vagonlara aktarılması için hareketli (portal) vinç kurulmuştur.

2020 yılında TCDD Taşımacılık A.Ş. olarak, yurt içi 26,5 milyon ton, yurt dışı 3,4 milyon ton olmak üzere toplamda 29,9 milyon ton yük taşıması gerçekleştirilerek, tüm zamanların en fazla taşıması yapılmıştır. Diğer 2 adet tren işletmecisi tarafından da 4,6 milyon ton yük taşınmış olup, demiryolu ile toplamda 34,5 milyon ton yük taşınmıştır. Demiryolunun yük taşımacılığı içindeki payı %5’i geçerken, 2023 yılı için hedef ’dur.

Kısıtlamaların başlangıcında taşımalarda gıda ve tıbbi malzemelere öncelik verildi ve bu ihtiyaçların giderilmesinde tedarik zincirinin aksatılmamasına çalışıldı. 2020 yılında demiryolu ile çoğunluklu olarak; dökme yük, inşaat malzemeleri, maden ve akaryakıt taşıması öne çıkmıştır.

“DEMİR İPEK YOLU” PROJESİ ETE KEMİĞE BÜRÜNDÜ

Türkiye, küresel ticaretin yaklaşık yüzde 35'inin gerçekleştiği rotada, çok önemli demiryolu ağlarını hayata geçiriyor. Demiryoluyla uluslararası alanda hangi bölgelere ne kadar yük taşınıyor?

Ülkemizden Avrupa yönüne; Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Polonya, Avusturya, Slovakya, Çekya ve Almanya’ya,

BTK hattı üzerinden; Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’a,

yine bu hat üzerinden Rusya ve Çin’e blok yük trenleri işletilmektedir. Ayrıca Van / Kapıköy sınır garımız üzerinden İran ve İran ötesi ülkelere de blok yük trenleri işletilmektedir. Pakistan ve Afganistan’a tren işletilmesi yönünde çalışmalar sürdürülmektedir.

Tek Kuşak Tek Yol Projesi kapsamında “Demir İpek Yolu” olarak adlandırılan BTK hattı sayesinde Çin-Türkiye arasında blok konteyner trenleri işletilmeye başlanmıştır. Çin /Xi’an’dan çıkan ilk konteyner treni 6 Kasım 2019 tarihinde Ankara’ya varmış, Ulaştırma Bakanımız, Ticaret Bakanımız ve Çinli yetkililerin katıldığı törenle Marmaray’ı da geçerek Çekya’nın Prag şehrine uğurlanmıştır. Çin-Türkiye arasında toplam 11 blok konteyner treni çalıştırılmıştır.

Türkiye’den Çin’e ilk ihracat trenimizle 4 Aralık 2020 tarihinde, ikinci ihracat trenimizle ise 21 Aralık 2020 tarihinde taşıma gerçekleştirilmiştir. Üçüncü ihracat trenimiz, Eti Maden’in boraks yüküyle yüklenerek çıkış yapmıştır.

Yine, BTK hattı üzerinden Türkiye-Rusya Federasyonu'nun başkenti Moskova’ya beyaz eşya yüklü ilk blok konteyner ihracat treni, 29 Ocak’ta Ulaştırma ve Altyapı Bakanımız Adil Karaismailoğlu ve Enerji Bakanımız Fatih Dönmez’ in katıldığı törenle Ankara’dan uğurlanmıştır.

Türkiye-Çin-Türkiye hattında 1450 adet konteyner taşınmıştır. Türkiye-Avrupa-Türkiye hattında ise yaklaşık 2,5 milyon ton yük taşıması gerçekleştirilmiş, 2020 yılında toplam uluslararası taşıma 3,4 milyon tona ulaşmıştır. 2019 yılına göre uluslararası yük taşımalarımızda %34 artış sağlanmıştır.

TÜRKİYE RAYLARLA PAKİSTAN VE AFGANİSTAN’A BAĞLANACAK

Türkiye-İran hattında da önemli gelişmeler yaşanıyor. Bu kapsamda İran, Orta Asya ülkeleri, Pakistan, Afganistan ve Basra Körfezi ülkelerine yapılan taşımacılık hacminin nasıl bir düzeye çıkarılması hedefleniyor?

Türkiye İran arasında salgın koşullarına rağmen günlük 3 tren işletilerek 2020 yılında önceki yıla göre 210 bin ton artış sağlanarak 564 bin ton yük taşınmış olup %60 artış sağlanmıştır. Türkiye-İran taşımalarının 2021 yılında 1 milyon tona çıkarılması ve İran üzerinden de Çin’e yük taşınabilmesi için İran ve güzergahtaki diğer ülke demiryolları ile görüşmelerimiz devam etmektedir. İran’daki Khaf-Sangan-Shamtigh (İran sınırı)-Rozanak istasyonu (Afganistan toprakları) arasında 1435 mm açıklığa sahip, 62 kilometrelik Avrupa standartlarında demiryolu hattı 10 Aralık 2020 tarihinde hizmete açılmıştır. Bu bağlantı sayesinde, ülkemizden Kuruluşumuza ait vagonlarla, İran’ı transit geçerek Rozanak istasyonu (Afganistan toprakları) arasında 1435 mm açıklığa sahip, 62 kilometrelik Avrupa standartlarında demiryolu hattı 10 Aralık 2020 tarihinde hizmete açılmıştır. Bu bağlantı sayesinde, ülkemizden Kuruluşumuza ait vagonlarla, İran’ı transit geçerek Afganistan’ın içerisine (Rozanak istasyonu) kadar taşıma yapılması mümkün hale gelmiş olup ilk trenin, 2021 yılı içerisinde çalıştırılması planlanmaktadır.

ECO (Ekonomik İşbirliği Teşkilatı) kapsamında, İran üzerinden Türkiye-Pakistan arasında tarifeli yük tren seferlerinin yeniden başlatılması kararlaştırılmış, karşılıklı olarak işletilecek trenlerin tarife ve teknik gereksinimlerinin belirlenmesi çalışmaları devam etmektedir. Bu çalışmaların tamamlanmasının ardından Türkiye-İran-Pakistan parkurunda yük treni seferlerinin başlatılması hedeflenmektedir.

ÇİN’E İHRACAT TAŞIMALARINA ÖNCELİK VERİLECEK

Pandemiyle birlikte tedarikçi haritasında önemli bir değişiklik yaşanması ve Türkiye’nin ön plana çıkması bekleniyor. Bu değişimde demiryolu taşımacılığı nasıl bir rol üstlenecek?

Demiryolu ile çoğunluklu olarak; dökme yük, inşaat malzemeleri, madenler taşınırken, farklı sektörlerle işbirliğine gidilmesi, destinasyonların çeşitlendirilmesi, uygun vagon üretimleri ve sunulan avantajlarla farklı tipte yüklerin taşınması sağlanmaktadır. Uluslararası mevcut taşımaların yanında; kimyasal ürünler, gıda maddeleri, temizlik ürünleri, demir-çelik ve ürünleri, tahıl, hububat, elektronik ürünler, beyaz eşya, otomotiv ürünleri, yaş sebze ve meyve gibi geniş bir yelpazeye ulaşılmıştır. Salgın döneminde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımız ve ilgili diğer kuruluşlarla gerekli tüm tedbirler alınarak tedarik zincirinin aksamamasını sağlanmıştır. Önümüzdeki dönemde tedarikçi haritasındaki değişikliklerin Türkiye’nin konumunu daha da öne çıkartacağı düşünülmektedir. Özellikle Orta Asya ülkeleri, Orta Doğu ve Çin H.C. ile yapılan ticarette Türkiye’nin önemi daha da ön plana çıkmaktadır. Bu konjonktüre uygun olarak doğu-batı ve kuzey-güney akslarında ülkemiz üzerinden bağlantıların güçlendirilmesi için çalışılmaktadır. Türkiye’den Çin’e ihracat taşımalarına öncelik verilecektir. Yeni demiryolu bağlantıları, güçlenen çeken çekilen araç filosu ve altyapısıyla ülkemiz demiryolu taşımacılığı özellikle bu tip kriz dönemlerinde sorumluluğunun bilincinde olarak tedarik zincirinin aksamaması için her türlü önlemi alacaktır.

Özel sektöre vagon ve lokomotif kiralama konusunda neler söylersiniz?

Özel sektörün tren işletmeye başlamasına katkı sağlamak amacıyla, maliyet analizleri yapılarak, vagon-loko kaynaklarımızın %4’ü bu amaçla kullanılmıştır. Özel sektöre, 600 adet yük vagonu ve 18 adet lokomotif kiraya verilmiş durumdadır.

MARMARAY’DAN 578 TRENLE 256 BİN TON YÜK TAŞINDI

Marmaray’da 2020 yılında yurt içi ve yurt dışına kaç adet yük treni geçti?

Marmaray’dan bugüne kadar yurt içi ve yurt dışına toplam 578 yük treni ile 256 bin ton taşıma gerçekleştirilmiştir.

2021 ve sonrasında yük taşımacılığı için araç filosuna yönelik yapılan planlar nelerdir?

2026 yılına kadar 64 elektrikli lokomotif ve 20 dizel lokomotif alımı planlanmıştır. İhracat taşımalarını arttırmak için, özellikle 80 ve 90’lık konteyner vagonu teminine öncelik verilmiştir. 2023 yılına kadar 700 Sggrs(80’lik), 700 Sggmrs(90)lık, 600 adet Falns, 400 Rilns, 60 adet tır kasası olmak üzere toplam 2460 adet vagon alımı planlanmıştır.

Demiryolu taşımacılığına yönelik 2021 yılına ilişkin gündeminizde olan yeni projeler neler?

Rusya ve Çin taşımalarının arttırılması amacıyla, ayrıca Pakistan ve Afganistan taşımalarının başlatılması yönünde çalışmalar sürdürülmektedir. İran ve ilerisi ülkelere demiryoluyla yapılan yük taşımalarının 1 milyon tona çıkarılması hedeflenmektedir. Sivas-Samsun demiryolu hattından tekrar tren işletmeciliğine başlanılmış olup, Samsun Limanı’ndan, özellikle Rusya ve Ukrayna’ya ihracat taşımalarında artış beklenmektedir.

TIR KASASI TAŞIMACILIĞI ARTIRILACAK

TCDD Taşımacılık A.Ş. Genel Müdürü Hasan Pezük, salgın döneminde karayolunda yaşanan kısıtlamaların demiryolu ile TIR dorsesi taşımacılığını ön plana çıkardığını söyledi. Türkiye ile Avrupa arasında TIR dorsesi taşınan tren sefer sayılarının artırıldığını ve yeni tren seferlerinin başlatıldığını vurgulayan Pezük, “Özel tertibatlı vagonlarla, her vagonda 2 tır kasası taşınmakta olup, 2020 yılında 10.266 adet TIR kasası taşınmıştır. Halen Çerkezköy ve Çatalca’dan devam eden TIR kasası taşımalarının 2021 yılında artırılarak devam ettirilmesi planlanmaktadır” dedi.

SEKTÖRLER VE LOJİSTİK

Otomotiv
Enerji
Gıda
Akaryakıt
Tekstil
Kimya
İnşaat
Lastik
İhracat