Dünya hava kargo sektörü 2015 yılı itibariyle nasıl bir büyümeye ulaştı? Türkiye’nin bu pazardaki konumu nedir?

2015 yılında dünyada hava kargo sektörü, hacimsel miktar olarak büyümekle birlikte, getiri yönünden zayıf bir profil sergiledi. Dünya hava kargo gelirinin 2011 yılındaki 67 milyar dolar olan büyüklüğü, geçtiğimiz yıl 52 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.  Bunun yanında dünyada kilometrede taşınan kargo bir önceki yıla oranla %2,2 büyüdü.

Ülkemizin dünya hava kargo pazarından aldığı payın gelişmesinde ise; hava ulaşım sektöründeki bağlantı artışı ve beraberinde gelişen ticaret imkanları güçlü bir etkiye sahip. Günümüzde hava kargo taşımacılığı sektörünün mevcut yapısı, taşınan mal grupları, güvenliği, diğer ulaşım modları ile etkileşimi, zamanlaması, bilişim teknolojisi, küresel standartları gibi öne çıkan konular gerek dünyanın gerekse ülkemizin gündeminde. Küresel ekonomi ile olan güçlü ilgisi nedeniyle hava kargo taşımacılığının özel öneminin bilinciyle gerekli tüm altyapı, üstyapı ve düzenleme çalışmaları yapılıyor. Ülkemiz kargo taşımacılık altyapısının geliştirilerek ve mevzuat düzenlenmesi yapılarak kargo ulaştırma kapasitesinin yükseltilmesi için; 11. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Şurası Hava Kargo Raporu’nda değinilen, “Uluslararası kargo taşımacılığını artırmak üzere ülkeler arası ikili anlaşmaların artırılması, ihtisaslaşmış bir (hava) kargo birimi oluşturulması, etkin rekabet koşullarının hava kargo taşımacılığı pazarında tesis edilmesi, hava kargo ile ilgili hizmet veren personel altyapısının geliştirilmesi, hava kargo taşımacılığında etkinliği artıracak bir gümrük mevzuatının (sektördeki paydaşlarla koordineli olarak) oluşturulması” önerileri Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığımızca dikkate alınıyor.

552 UÇUŞ NOKTASINDAN TAŞIMA YAPILIYOR

2015’te Türkiye hava kargo sektörü nasıl bir performans gösterdi?

Küreselleşme ile birlikte dünya metropolleri arasındaki ulaşım ve erişim ihtiyacı hava ulaşımı ile sağlanıyor. Bu manada Hava kargo trafiği Türkiye’deki ekonomik gelişmeler doğrultusunda, İstanbul’un merkez konumu ile hızlı bir şekilde gelişti. DHMİ verilerine göre, Türkiye genelinde taşınan kargo miktarı son on yılda ortalama oranında bir artış gösterdi. 2015 yılında ise bir önceki yıla göre %7,4 oranında bir artış gözlemlendi. Artışların gerçekleşmesinde de en büyük rolü dış hat kargo trafiği oynadı.

Türkiye’de havayolu kargo taşımacılığı, uçuş noktalarının artmasıyla etkinliğini daha da artırdı. Bugün ülkemiz havalimanlarından yurtdışına 552 uçuş noktasından kargo taşımacılığı yapılıyor. Geçtiğimiz yıl havayoluyla; ülkemizin 17 havalimanından yurtdışına, dünyanın 334 havalimanına kargo taşımacılığı gerçekleştirildi.

Bunların yanında ülkemiz havalimanlarından hava kargo taşımacılığının en yoğun gerçekleştiği kıta ve ülkeler, bir önceki yıla göre değişiklik gösterdi. Geçen yıl beşinci sırada yer alan Kuzey Amerika kıtası, bu yıl Afrika kıtasının yerini alarak dördüncü sıraya yükseldi. Afrika kıtasında en çok taşımacılık gerçekleşen ülke Libya yerini Nijerya’ya bıraktı. Güney Amerika kıtası ve Brezilya ise Rusya’nın yerini alarak altıncı sıraya yükseldi. En çok taşıma yapılan ülke ve kıtaları şöyle sıralayabiliriz:

·         İlk sırada, Avrupa kıtası yer aldı. Bu kıtada en çok Almanya’ya taşıma yapıldı.

·         İkinci sırada Asya kıtası yer aldı. Bu kıtada en çok Çin’e taşıma yapıldı.

·         Üçüncü sırayı, Ortadoğu kaptı. Bu kıtada en çok Birleşik Arap Emirlikleri’ne taşıma yapıldı.

·         Dördüncü sırada, Kuzey Amerika kıtası yer aldı. Bu kıtada en çok ABD’ye taşıma yapıldı.  

·         Beşinci sırada, Afrika kıtası geldi. Bu kıtada en çok Nijerya’ya taşıma yapıldı.

·         Altıncı sırada, Güney Amerika kıtası yer aldı. Bu kıtada en çok Brezilya’ya  taşıma yapıldı.

·         Yedinci sırada Rusya yer aldı.

İSTANBUL MERKEZ KONUMUNDA

En fazla yük trafiğinin olduğu havalimanları hangileri oldu?

Sağlık, tıbbi malzeme, elektronik yedek parçaları, lüks ürünler gibi sayısız mal grubu, yüksek hızı sebebiyle hava kargo ağırlıklı taşınıyor. Taşınan kargonun da çok önemli bir kısmı İstanbul Atatürk Havalimanı odaklı. Atatürk Havalimanı’nda Türkiye toplamının %87’si olan 790.744 ton kargo işlem gördü. Burada gerçekleşen kargo hareketinin %93’ü dış hatlarda, %40’ı sadece kargo amaçlı uçuşlar ile %60’ı ise yolculu kargo uçuşları ile gerçekleşti.  2015 yılında İstanbul Atatürk Havalimanı’nı sırasıyla 50.868 ton ile İstanbul Sabiha Gökçen, 24.640 tonla İzmir Adnan Menderes, 15.674 tonla Ankara Esenboğa, 7.783 tonla Antalya ve 5.940 tonla Adana havalimanları takip etti.

Özelleştirme süreci Türkiye hava kargo sektörünün büyüme hedeflerini nasıl etkiledi?

Kamu-özel sektör işbirliği projeleriyle uygulanan model, yatırımın çağdaş ve modern seviyede süratle hayata geçirilmesi özelliği ile hava kargo sektörünü de olumlu etkiledi. Lojistik sürecin önemli bir parçası olan ve depolama imkânı sağlanan havalimanlarımızda, oluşan kargo talebine bağlı olarak gerekli yatırımların süratle hayata geçirilmesi büyük önem arz ediyor. Bu kapsamda, 2015 yılında Türk Hava Yolları’nın yeni kargo tesisi hizmete girdi. Ancak İstanbul Atatürk Havalimanı’nın sınırlı kapasite ile hizmet verdiği biliniyor. Yeni hava limanının hizmete girecek olması, hava kargo taşımacılığında öngörülen potansiyel büyümeye her anlamda katkı sağlayacak.

Dünya Ticaret Örgütü raporlarına göre; ulaştırma sektörünün “Dünya Hizmet Sektörü” içinde ortalama %24 olan payı, mevcut seviyesini koruyor. Ülkemizde ise bu oran 2000 – 2008 yılları arasında ortalama . Ulaştırma hizmetlerinin oransal olarak her geçen yıl artış göstermesi neticesinde Türkiye’nin dünya ortalamasını kısa dönem içerisinde yakalayıp geçmesi kaçınılmaz. Böylece taşımacılık hizmetlerimiz küresel sıralamalarda ilk onda yer alabilecek.

TÜRKİYE BİR HUB KONUMUNDA

Türkiye hava kargoda transit hub olmaya ne kadar yakın?

Merkez konumunda bulunan havalimanları, etkin ulaşım bağlantısı ve zamanlılık avantajı sağlamalıdır. Ülkemiz coğrafi konumundan dolayı, büyüyen pazar olan Asya ve Ortadoğu’ya en avantajlı sürelerde transfer imkânı sağlıyor. Öyle ki, Türkiye, hava ulaşımında yolcu sayısı bakımından dünyada 9’uncu, Avrupa’da 4’üncü sıradadır. Mevcut durumda Türkiye hub konumunda.

Bunun yanında hava ulaştırma sistemimizi oluşturan 55 aktif havalimanında yatırımlar kesintisiz devam ediyor.  Merkez konumunda olan İstanbul Atatürk ve gelecekte merkez olacak İstanbul Yeni Havalimanı, sadece kendi coğrafyasından değil, Anadolu’da yer alan diğer havalimanlarımızın ticari ve sosyoekonomik gücünden de besleniyor. Bu çerçevede Kuruluşumuz işletmesinde bulunan tüm havalimanlarında; daha yüksek standartlarda ve daha kaliteli hava ulaşım hizmetlerinin verilmesini teminen, bölgesel özellikler de dikkate alınarak çevreci bir yaklaşımla, gerekli olan yatırımların sürekli yapılmasına özen gösteriyoruz.

İstanbul Yeni Havalimanı Türkiye’nin hava kargoda büyüme hedeflerine nasıl bir katkı sunacak?

İstanbul Yeni Havalimanı ile lojistik ve depolama hizmetleri yönünden kargo taşımacılığı daha geniş imkânlara kavuşmuş olacak. Bu doğrultuda Yeni Havalimanı’nın diğer ulaşım modları ile bağlantı yatırımları eş zamanlı yürütülüyor. Lojistik altyapısı geliştikçe hem üretim hem de dış ticaret operasyonlarının verimliliği artıyor ve maliyetlerin GSYİH içindeki oranı da azalıyor. Yeni Havalimanı ile ülkemiz çoklu ulaşım imkânlarının sağlandığı büyük bir lojistik merkeze kavuşmuş olacak. Böylece ulaştırma ve depolama sektörünün uzun yıllardır ’ler civarında olan GSYİH içindeki payı da artmış olacak.

e-AWB’YE BAŞVURU ÇAĞRISI

Hava kargoda e-dönüşüm sürecinden söz eder misiniz? Bu dönüşüm neler getirecek? Türkiye bu dönüşüme ne kadar hazır?
Hava kargoda e-dönüşüm süreci (e-Freight, e-AWB) hava kargo işlemlerini modernize edecek bir program. Hava kargo endüstrisinde karmaşık kağıt işlemleri azaltılarak zaman kaybını önlenecek, hatalar azalacak, verinin geçerliliği ve güvenilirliği sağlanabilecek. Şimdiden Hong Kong, Dubai ve Singapur gibi lider kargo hublarında e-AWB uygulamasına %50 oranında geçilmiş durumda.

Hava kargoda e-dönüşüm süreci ülkemizin de gündeminde. Teknolojik faydalanmanın (utilization) çok daha ön planda olduğu havacılık sektöründe, e-AWB’ye başvurulmaması bir eksiklik.  Bu konuda endüstrinin tüm bileşenleri ve otoritelerin işbirliği önemli rol oynayacak.

TÜRKİYE GENELİ KARGO TRAFİĞİ (2003-2015)

EN FAZLA TRAFİĞİN OLDUĞU HAVALİMANLARI (2015)