1) İşletmelerde finansal yönetimin önemi nedir?
Günümüzde başarılı bir yönetim için sadece kaliteli hizmet veya ürün sunmak yeterli değildir. Kaliteli hizmet ve ürün sunumu aynı zamanda iyi bir finansal yönetimle desteklenmelidir. Ticaret hayatının tarihi incelendiğinde görülecektir ki, kapanmış olan firmaların pek çoğunda kaliteli hizmet veya ürünler sunulmaktaydı. Bu işletmelerin kapanma gerekçeleri incelendiğinde ise pek çoğunda kötü bir finansal yönetim olduğu ortaya çıkacaktır. Bu nedenle işletmelerde başarı için iyi bir finansal yönetim, iyi bir finansal yönetim için de bir miktar muhasebe bilgisi gerekmektedir. Muhasebe için ders kitaplarında uzun uzun tanımlar yapılır, ancak, bence en iyi tanım şudur; “Muhasebe bir işletme dilidir.” Muhasebe bilmek tıpkı bir yabancı dil bilmek gibidir. Nasıl dilini bildiğimiz toplumun insanları ile daha iyi bir iletişim kuruyorsak, muhasebe bildiğimizde de işletmemiz ile daha iyi bir iletişim kurarız. Aldığımız kararların etkilerini daha iyi görür, yeni bir karar alırken kararımızın işletme üzerindeki finansal etkisini daha iyi analiz edebiliriz.

2) Finansal durum ve finansal performans nasıl değerlendirilir?
İşletmelerde finansal durumu bilanço ile görmekteyiz. Bilançoyu bir fotoğrafa benzetebiliriz. Bilanço, tıpkı bir fotoğraf gibi, anlıktır. Belli bir andaki durumu gösterir. Bugünlerde işletmelerin 31.12.2012 tarihli bilançoları ve diğer finansal tabloları hazırlanmakta. İşletme yöneticilerimiz bu tabloları incelerken, bu tabloların 31 Aralık'taki durumu yansıttığını göz önünde bulundurmaları gerekir. Yılbaşından bugüne kadar geçen sürede işletmede önemli değişiklikler olmuş olabilir ve 2013 yılı faaliyetleri hiçbir şekilde bu tablolarda gözükmeyecektir. Özel sektör işletmeleri kâr amaçlı işletmelerdir. Bu nedenle faaliyetlerde başarının ölçüsü kârdır. Bazı durumlarda, özellikle sektöre yeni girişte, geçici bir süre için kâr ikinci plana itilip, piyasada tutunma ve müşteri kazanma ön plana çıkabilir. Ancak bu kısa vade için geçeli olup, uzun vadede işletmenin değerinin yükselmesi ve dolayısıyla kârlılık ön plandadır. Dolayısıyla finansal performansın izlenmesi önemlidir. Finansal performans için de öncelikle Gelir Tablosuna bakarız. Gelir Tablosunda farklı kâr hesaplamaları yaparız. Brüt Kâr, Faaliyet Kârı, Vergi Öncesi Kâr ve Net Kâr tutarlarının her biri farklı anlamlar taşımaktadır. Hatta bunlara ilave olarak EBIT ve EBITDA olarak bilinen “Faiz ve Vergi Öncesi Kâr” ve “Faiz, Vergi, Amortisman ve İtfa Öncesi Kâr” tutarları da yine işletmenin finansal durumunun analizinde önemli noktalardır.

KÂR EDİYORUZ AMA PARA NEREDE?

3) Kâr ile nakit arasındaki ilişkiyi nasıl tanımlamak gerekir?
Pek çok işletme yöneticisi muhasebeden gelen finansal tabloları okuduğunda, muhasebecisine şu soruyu sorar “Gelir tablosunda bu kadar kâr ettiğimizi söylüyorsunuz, ama bu para nerede? Biz borçlarımızı ödemekte zorlanıyoruz, siz kâr ettiğimizi söylüyorsunuz. Bu nasıl kâr?” Bu durum bu soruyu soran kişinin muhasebe bilgisindeki eksiklikten kaynaklanmaktadır. Zira muhasebede kâr ile nakit farklı kavramlardır. İşletme 100 TL'ye mal ettiği bir hizmeti 150 TL'ye sattığında Gelir Tablosu’nda 50 TL brüt kâr raporlayacaktır. Ancak bu işlemde maliyetlerini peşin ödüyor, satışın parasını dört ay sonra tahsil edecekse, kâr etmesine rağmen elindeki nakit bu işlem sonrasında azalacaktır. Bu durumun tersi de mümkündür. Örneğin 100 TL'ye vadeli alıp 80 TL'ye peşin satışı yapılan bir malda zarar oluşurken, işletmenin nakit mevcudunda bir artış yaşanabilir. Gelir tablosunda kâr / zarar tutarını görürken, nakit hareketlerini ise Nakit Akış Tablosu’nda görürüz. Bu nedenle “para nerede” sorusunun cevabı Gelir Tablosu’nda değil Nakit Akış Tablosu’ndadır.
4) Lojistik sektöründe maliyet yönetiminin yeri nedir?
Lojistik sektörü, çok hızlı gelişen ve çok dinamik bir sektör. Sektörde müşterilere özel çok sayıda uygulamalar yapılmaktadır. Bu durumda doğru fiyatlama yapabilmek için maliyetlerin iyi bilinmesi gerekmektedir. Eskiden işletmeler maliyetlerinin üzerine makul bir kâr koyarak satış fiyatı belirliyorlardı. Zamanla fiyat işletme tarafından değil, piyasa tarafından belirlenir hale geldiğinde, işletmeler piyasadaki satış fiyatından kendi maliyetlerini düştüklerinde geriye kalan kâr oldu. Ancak bu kâr yetersiz olduğunda, arzulanan kârı elde edebilmek için, fiyatlara zam yapılamadığı bir ortamda tek seçenek maliyetleri aşağıya çekmek oldu. İşte bu nedenle arzulanan kârı elde edebilmek için maliyetlerin olması gereken seviyeye çekebilmek için “Hedef Maliyetleme” çalışmaları yapılmaktadır. Bu nedenle maliyet yönetimi rekabetin yoğun olduğu lojistik sektöründe son derece önemlidir.
 
DOĞRU DAĞITIM ANAHTARI NASIL SEÇİLİR?
5) Maliyet yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
Maliyetler, yapılan işlere yüklenebilme durumları açısından iki grupta toplanır. Bunlar direkt ve endirekt maliyetlerdir. Direkt maliyetler, doğrudan yapılan işle ilgili olarak ortaya çıkar. Endirekt maliyetler ise sorumluluk merkezlerinde bizzat oluşmayıp, bir başka sorumluluk merkezinden, bu iki merkez arasındaki hizmet alış-verişi dikkate alınarak, belirli anahtarlarla yüklenilmiş maliyetler olup, o yükü alan sorumluluk merkezi açısından ‘dolaylı maliyetler’dir. Doğrudan maliyetlerin yapılan işlere yüklenmesi nispeten daha kolay iken, dolaylı maliyetlerin yüklenmesi çoğunla daha karmaşık hesaplamalar gerektirmektedir. Bu noktada doğru dağıtım anahtarının ve yönetiminin seçilmesi önem arz etmektedir.

6) Faaliyet hacminde değişim olduğunda maliyetlerin aynı oranda değişmemesinin nedeni nasıl açıklanabilir?
Diğer sektörlerde olduğu gibi lojistik sektöründe de, işletmelerin maliyetlerinin değişimi faaliyet hacmindeki değişme ile aynı oranda olmamaktadır. Bu nedenle maliyetlerin faaliyet hacmindeki değişim karşısında göstermiş oldukları farklı tepkiler, maliyetlerin davranışlarına göre sınıflandırılmasını gerektirmektedir. Maliyetler; sabit, yarı sabit ve değişken gibi sınıflamalara tabi tutulur. Kira, amortisman gibi faaliyet hacmindeki değişimden bağımsız olan giderler sabit olarak sınıflandırılırken, yapılan işle paralel artış gösteren kalemler değişken olarak sınıflandırılmaktadır.

7) Başabaş Noktası Analizi nedir?
İşletmelerin maliyetleri belli bir faaliyet hacmine kadar satış gelirlerinin üstünde kalmakta, belli bir noktadan sonra da satışlar maliyetlerin üstüne çıkmaktadır. İşte satış gelirlerinin maliyetlere eşit olduğu bu noktaya Başabaş Noktası denir. Başabaş noktasının bilinmesi fiyatlama yapma ve özel sipariş kabul etme gibi konularda son derece önemlidir. Bu noktanın hesaplanmasında sabit maliyetler ve kâr marjı belirleyici olmaktadır.
 

AMORTİSMANLAR İŞLETMEYE UYGUN YÖNTEMLE HESAPLANMALI

8) Maliyet yönetiminde amortismanın yeri nedir?
Lojistik sektörü önemli tutarda sabit varlık yatırımı gerektirmektedir. Sabit varlık yatırımları içerisinde taşıtlar, demirbaşlar ve binalar en önemli kalemlerdir. Bu kalemlerin kullanım süreleri içerisinde giderleştirilmesi işlemi amortismanı oluşturmaktadır. Amortismanın hesaplanmasında kullanılan yöntemler ve amortisman süreleri, dönemin amortisman giderini etkilemektedir. Amortisman giderinin artması ya da azalması aynı zamanda işletmenin kurumlar vergisini de etkilemektedir. Bu nedenle amortismanın işletmeye uygun olan yöntemle hesaplanması önemlidir.

9) Muhasebeye belgelerin geç ulaşması nedeniyle finansal tabloların hazırlanması gecikebiliyor. Bu sorunu çözmenin bir yolu var mıdır?
Muhasebe aynı zamanda bir belge düzenidir. Her işlem bir belgeye dayandırılır. Gerçekleşen işlemlerin belgelerinin muhasebeye geç ulaştırılması, muhasebecileri zor durumda bırakan ve finansal tabloların hazırlanmasını geciktiren bir olaydır. Bu sorunu aşmak için çoğunlukla Standart Maliyet yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntemde maliyetler dönem içinde önceden belirlenmiş (bütçelenmiş) tahmini rakamlar üzerinden kaydedilmektedir. Böylece aylık ya da ara dönem raporları daha hızlı bir şekilde hazırlanabilmektedir. Standart maliyet yönteminde, dönem sonlarında fiili maliyetler ile bütçelenmiş rakamlara göre oluşturulan maliyetler arasında farklar hesaplanmakta ve gerekli düzeltmeler yapılmaktadır. Bu esnada maliyetlerdeki fiili - bütçelenmiş farklarının da analizi yapılarak, farkların sebepleri araştırılır.

MALİYETİ KONTROL ETMEZSENİZ SİSTE YOL ALIRSINIZ!
 

10) Bütçe hazırlamanın maliyet yönetiminde önemi nedir?
Bütçeler, işletmeler için planlama, kontrol ve koordinasyon açısından yardımcı olmaktadır. Bütçeler bir simülasyon niteliğinde olup, belirlenen senaryo doğrulturunda işletmenin belli bir dönem sonra ne durumda olacağını gösteren birer finansal rapordur. Tahmini satış hacminde, maliyetlerin ve kârın ne kadar olacağını bütçe yardımı ile hesaplarız. Bu hesaplamalarda maliyetlerin davranışlarını (sabit - değişken) bilmek önemlidir. Zira maliyetlerin hangilerinin sabit, hangilerinin değişken olduğunun bilinmesi satışlardaki değişimin kâra olan etkisini daha iyi tahmin edebilmemize yarar.
Lojistik sektöründe maliyetleri iyi kontrol etmeden yapılan işler, adeta siste yol almak gibidir. Bu nedenle önümüzü görebilmek için mutlaka işletmelerimizin maliyet yapılarını bilmemiz gerekmektedir.