TRACECA da bunlardan biri. Tarihi Büyük İpek Yolu’nun Güney Kafkasya ülkelerinden geçerek Avrupa’yı Asya’ya bağlayan en kısa yol alan TRACECA, 1998 tarihinde 12 ülkenin devlet ve hükümet başkanları tarafından ‘Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridorunun Geliştirilmesi İçin Çok Taraflı Temel Uluslararası Ulaştırma Anlaşması’nın (MLA) imzalanması ile hayata geçirildi. Anlaşma, taraf ülkeler arasında ekonomik ilişkiler, ticaret ve iletişimi geliştirmek amacıyla uluslararası taşımacılığı kolaylaştırmak için taşımacılık politikalarının ve taşımacılık alanındaki yasal çerçeve ve işlemlerin uyumlaştırılmasını hedefliyor. Bu ayki Bir Bakışta bölümümüzde TRACECA’yı mercek altına aldık.

TRACECA nedir? Transport Corridor Europe Caucasus and Asia kelimelerinden gelen Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridoru’dur. Kısaca İpek Yolu’nun yeniden canlandırılması amacıyla çok modlu ulaşım için şekillendirilen ve geliştirilen bir Doğu-Batı koridorudur.

TRACECA Programı ne zaman başladı? TRACECA Programı’nın Mayıs 1993 tarihinde Brüksel'deki bir konferansta 8 TRACECA ülkesinin (5 Orta Asya Cumhuriyeti ve 3 Kafkasya Cumhuriyeti) ticaret ve ulaştırma bakanlıklarının katılımı ile AB tarafından teknik yardımın Doğu-Batı eksenin Avrupa'dan, Karadeniz'e geçerek Kafkasya ve Hazar Denizini içine alarak Orta Asya'ya uzanan bir ulaştırma koridorunun geliştirilmesi için finanse edilmesine karar verildi.

TRACECA Programı’na temel teşkil edilen Temel Çok Taraflı Anlaşma (MLA) ne zaman imzalandı?
8 Eylül 1998 tarihinde, Türkiye, Ukrayna, Moldova, Romanya ve Bulgaristan’ın da katılımıyla toplam 12 ülkenin Devlet ve Hükümet Başkanları tarafından, Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridorunun Geliştirilmesi İçin “Çok-Taraflı Temel Anlaşma(MLA )” imzalanmış olup, bu anlaşma TRACECA Programı’nın uygulanmasına temel teşkil ediyor. Türkmenistan Tacis-TRACECA Programına katılımcı olmakla birlikte, MLA’ya taraf değildir.2009 yılında İran da MLA’yı imzalamış ve TRACECA üyesi oldu.

TRACECA Ulaştırma Koridoru’nun organizasyon yapısı: IGC TRACECA Hükümetlerarası Komisyonu, IGC TRACECA Daimi Sekreterliği ve Ulusal Komisyon. 2000 yılında, temel anlaşmanın hükümlerini uygulamak ve tamamlamak için TRACECA Hükümetlerarası Komisyonu (IGC), 2001 yılında ise IGC'in yürütme organı olarak görev yapan IGC TRACECA Daimi Sekreterliği Bakü'de kuruldu.

GC TRACECA Stratejisi’nin ana odak noktaları neler? Ulaştırmanın kurumsal birimlerini güçlendirmek ve modernize etmek, altyapı şebekelerini entegre ve birleştirme, çok modlu zincir geliştirme, hava taşımacılığının tüm potansiyeli ile kullanımı ve hava trafiği yolcu artırımı, TRACECA'nın güçlendirilmesi ile stratejiyi desteklemek.

TRACECA Programı’ndaki ülke sayısı: 5 Avrupa, 3 Kafkasya ve 5 Orta Asya ülkesi olmak üzere 13 ülkeyi kapsıyor.

TRACECA Koridoru: Ulaştırma koridoru TRACECA dünyanın en eski yollarından biri olan Büyük İpek Yolu'nun Rönesans’ı olarak görülüyor. Koridor Doğu Avrupa'dan başlayıp (Bulgaristan, Romanya, Ukrayna), Türkiye'yi içine alıyor. Karadeniz’den geçip Gürcistan’daki Poti ve Batum limanlarına ulaşıp, Güney Kafkasya ulaştırma ağlarından geçip bu bölgeyi karayolu ile Türkiye’ye bağlıyor. Hazar feribotları (Bakü-Türkmenbaşı, Bakü, Aktau) Azerbaycan üzerinden, TRACECA yolu Orta Asya devletleri Türkmenistan ve Kazakistan demiryolu ağları ile ulaştırıyor. Bu ülkelerin ulaştırma ağları Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan'da son bulmakta ve Çin ile Afganistan sınırına dayanıyor.

TRACECA eylem planı nasıl oluşturuluyor? TRACECA desteği üye ülkelerin önerdiği projelerden oluşan ve de Avrupa Komisyonu düzenlemeleri ve amaçları altında kararlaştırılan eylem planları çerçevesinde oluşturuluyor. Eylem planları arz-talepten diyalog-talebe olan hareketi teşvik eden, işbirliğinin karşılıklı bir süreç olduğu anlayışı üzerine dayanıyor. Böylesi bir diyalog TRACECA projelerinin finanse edilmesi sırasında belirli somut ve soyut kaynakları mobilize ediyor.

TRACECA Türkiye Ulusal Sekreteri: Dr. Barış TOZAR

TRACECA Türkiye tarafından tamamlanan projeler: TRACECA ve TENs Koridorları arasında deniz bağlantılarının geliştirilmesi, ticaretin geliştirilmesi ve kurumsal destek, trafik akışı tahmini, sınır geçiş prosedürlerinin uyumlaştırılması, ulaştırma sektörü kıdemli yöneticileri kapasite geliştirme, transit taşımacılık için ortak hukuksal temel oluşturma, transit ücretleri ve tarifeler ortak politikası.

TRACECA Türkiye tarafından sürdürülen projeler: Sivil havacılık emniyet ve güvenlik, ulaştırma kapasitelerinin güçlendirilmesi, Karadeniz ve Hazar Deniz’i için deniz otoyolları, AB ve komşu ülkeleri ve orta Asya ülkeleri arasında ulaştırma diyoloğu, kara ulaştırmasında emniyet ve güvenlik, Karadeniz ve Hazar Deniz’inde ortak güvenlik yönetimi, denizcilikte güvenlik ve gemi kirliliğin önlenmesinin geliştirilmesi

uluslararası lojistik merkezleri.

TRACECA PROGRAMI’NIN AMACI

·         Bölgedeki ticareti geliştirmek için üye ülkeler arasındaki işbirliğinin teşvik edilmesi,

·         Uluslararası ulaştırma koridoru Avrupa-Kafkasya-Asya TRACECA'nın Trans-Avrupa Networks’e (TENs) dönüştürülmesinde ki en uygun entegrasyonu teşvik etmek,

·         Ticaret ve ulaştırma sistemlerinin gelişimini sağlayan faktörleri tanımlamak,

·         TRACECA projelerini, IFIs ve özel yatırımcıların kredilerini etkilemek için teşvik etmek,

·         Avrupa, Karadeniz, Kafkasya, Hazar Denizi ve Asya bölgelerinde ekonomik ilişkilerin, ticaretin ve ulaştırma bağlantılarının gelişimi.

·         Uluslararası yol, hava ve demiryolu ve de ticari denizcilik konularını içeren ulaştırma pazarına girişleri kolaylaştırmak,

·         Malların, yolcuların ve Hidrokarbon'un uluslararası ulaştırmasını teşvik etmek,

·         Trafik ehemmiyetinin, malların güvenliğinin ve çevresel korumanın garanti edilmesi,

·         Değişik ulaştırma modları arasında eşit rekabet oluşturmak.