Günümüzde işletmelerin pazardaki planlanmamış ve ani değişikliklere hızla uyum gösterebilmeleri için çeviklik olmaları gerektiğinin altını çizen Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hilmi Yüksel, “Çevik tedarik zincirlerinin başarılabilmesi için tedarik zincirlerinin dijitalleşme seviyesinin artırılması gerekmektedir. Tedarik zincirlerinin dijitalleşmesi ile birlikte işletmeler, küreselleşme ile artan karmaşık ağlara, müşterilerin beklentilerindeki artan çeşitliliğe ve müşterilerin isteklerindeki değişimlere hızla ve maliyet-etkin bir şekilde uyum gösterilebileceklerdir” diyor. 

 

1. Tedarik zincirlerinin başarısı için çeviklik neden çok önemlidir? 

Günümüzde değişim çok hızlıdır ve belirsizlik, iş koşullarının temel özelliği olmuştur. Tedarik zincirlerinin, tahmin edilebilir ve tahmin edilemeyen değişimlere uyum sağlayabilmeleri için çevik olmaları gerekmektedir. Tedarik zincirlerinin çevikliği, değişimlere hızlı biçimde tepki verebilme yeteneğini ifade etmektedir. Çeviklik, değişimlere uygun biçimde ve uygun süre içerisinde tepki verebilme, değişimlerden yararlanabilme ve değişimleri fırsata dönüştürebilmedir. Günümüzde tedarik zincirlerinin esnek olması yeterli değildir. Esneklik, bir durumdan başka bir duruma hızla değişim gösterebilme yeteneğini ifade ederken, çeviklik, pazardaki fırsatlarda ve baskılarda planlanmamış ve ani değişikliklere hızla uyum gösterebilme yeteneğidir. 

 

2. Çevik tedarik zincirlerinin başarılmasında en önemli olan faktörlerden birisi nedir? 

Çevik tedarik zincirlerinin başarılabilmesi için tedarik zincirlerinin dijitalleşme seviyesinin artırılması gerekmektedir. Tedarik zincirlerinin dijitalleşmesi ile birlikte işletmeler, küreselleşme ile artan karmaşık ağlara, müşterilerin beklentilerindeki artan çeşitliliğe ve müşterilerin isteklerindeki değişimlere hızla ve maliyet-etkin bir şekilde uyum gösterilebileceklerdir.

 

3. Tedarik zincirinin dijitalleşmesi nasıl sağlanabilir? 

Tedarik zincirinin dijitalleşmesi; tedarik zincirindeki tüm fiziksel varlığı olmayan unsurların, işlemsel boyutların çevrimiçi olarak gerçekleştirilmesidir. Fiziksel belgelerin ve kâğıt kullanımının yerini elektronik veri almakta ve elle gerçekleştirilen süreçlerin yerine yazılım ile gerçekleştirilen süreçler sürdürülmektedir. Tedarik zincirinin dijitalleşmesi kâğıt kullanımının ortadan kalkması ve otomasyona gidilmesi ile sınırlı değildir. Tedarik zincirinin dijitalleşmesi sürecinde, tedarik zinciri süreçleri yeniden yapılandırılmalı, gereksiz aşamalar ortadan kaldırılmalı ve karar verme süreçlerinin hızı artırılabildiği gibi daha iyi kararların verilmesine de olanak sağlanmalıdır. Tedarik zincirinde dijitalleşmeye örnek olarak akıllı sözleşmeler, internet üzerinden sipariş, e-faturaların gönderilmesi ve alınması, açık kaynaklı işletim sistemleri, dijital imza, ERP sistemleri, CRM sistemleri, RFID, nesnelerin interneti ve bulut bilişim teknolojisi verilebilir. 

 

4. Genel anlamda tedarik zincirinin dijitalleşmesi neden gereklidir? 

Son yıllarda görülen rekabet koşullarının güçleşmesi, küreselleşme, teknolojinin hızlı gelişimi, tedarik zincirindeki ağların karmaşıklığının artması ve ürün yaşam sürecinin kısalması vb. gelişmeler işletmelerin, tedarik zinciri stratejilerini yeniden gözden geçirmelerini gerektirmektedir. Bu koşullarda rekabet edebilmek için işletmeler, tedarik zincirlerini etkin olarak yönetebilmelidirler. Tedarik zincirinin etkin olarak yönetilebilmesi, tedarik zincirinin üyeleri arasında gerçek zamanlı bilgi paylaşımı ve koordinasyon sağlanmadan mümkün olmamaktadır. Tedarik zincirinin üyeleri, faaliyetlerini koordine edebilmek için gerekli bilgiye zamanında ulaşabilmelidirler. 

Tedarik zincirinin yönetiminde kritik nokta, tüm tedarik zincirini eş zamanlı çalışır duruma getirmek için zincirdeki tüm düğümler arasındaki bağlantının yönetilebilmesidir. Tedarik zinciri sürecinde stok yatırımlarının yönetilmesi, tedarikçiler ile bağlantıların iyileştirilmesi, müşterilerden hızla geri bildirimlerin sağlanması, müşteri isteklerine hızlı cevap verilmesi ve kanal için bir rekabet avantajının belirlenmesi tedarik zincirlerinin dijitalleşmesi ile mümkün olacaktır. 

 

5. Tedarik zincirinin dijitalleşmesinin sağlayacağı yararlar nelerdir? 

• Tedarik zincirinin performansının daha iyi izlenmesi ile maliyet unsurlarının daha iyi belirlenmesi mümkün olacaktır. 

• Tedarik zincirindeki gereksiz aşamaların ortadan kaldırılması ve süreçlerin etkinliklerinin artırılması ile maliyetler düşecektir.

• Müşterilerin satın alma davranışları daha iyi izlenebilecek ve müşteri beklentilerindeki değişimlere çok daha hızlı tepki verilebilecektir. Müşterilere kişiselleştirilmiş ürünler sunulabilecektir. 

• Müşteri memnuniyetsizlikleri de çevrimiçi olarak alınabilecek ve böylelikle sürecin etkinliği artırılabilecektir. Satış sonrası hizmetler geliştirilebilecektir.

• Gerçek zamanlı raporlar ile tedarik zincirinin performansı daha iyi izlenebildiği gibi süreçlerde yaşanabilecek problemler daha hızlı saptanabilecek ve gerekli önlemler hızlı bir şekilde alınabilecektir. 

• Stoklar daha iyi yönetilecek ve stok maliyetleri azaltılacaktır.

• Tedarikçilerle kurulan ilişkiler geliştirilecektir.

• Müşterilerin siparişi vermesi ile ürünü teslim alması arasındaki sürenin kısalması sağlanacaktır.

• Taşıma ve dağıtım maliyetleri düşürülebilecektir.

• Yeni ürünlerin pazara sunumu daha hızlı olarak gerçekleştirilebilecektir.

• Sürdürülebilirliğin sağlanması ve çevreye olumsuz etkilerin azaltılması sağlanacaktır.

 

6. Dijitalleşme tedarik zincirinin maliyetlerini nasıl düşürür? 

Tedarik zincirinin dijitalleşmesinin stok maliyetlerini, yönetim maliyetlerini, dağıtım ve taşıma maliyetlerini azaltma olanağı sağlamaktadır. Tedarik zincirinde maksimum etkinlik, tedarik zincirindeki belirsizliğin ortadan kaldırılması ile başarılabilecek ve böylece tedarik zincirinde stok düzeylerinin azaltılması mümkün olacaktır. Tedarik zincirindeki belirsizlik azaltıldığında işletmelerin stok bulundurma gereklilikleri azalacak ve bağlı olarak stok taşıma maliyetleri de düşecektir. Kâğıt kullanımını azaltılması ve gereksiz aşamaların ortadan kaldırılması ile süreçlerin etkinliği artacaktır. Kâğıt kullanımını azaltılması ve kâğıt belgelerin el ile yazılması, depolanması, bir yerden bir yere ulaştırılması azaltıldıkça bu faaliyetleri ile ilişkin maliyetler düşecektir. Tedarik zincirinde aracı ve depo sayısının azaltılması ile tedarik zincirinin yönetimi de kolaylaşacak ve dağıtım maliyetleri ve stok bulundurma maliyetleri azaltılabilecektir.

 

7. Tedarik zincirinde dijitalleşme müşterilerin isteklerinin daha iyi karşılanmasını nasıl sağlar?

Müşteri beklentilerinin karşılanabilmesinde de tedarik zinciri süreçlerinin dijitalleşmesinin çok önemli rolü bulunmaktadır. Tedarik zincirinin son noktasındaki bir mağaza, müşterinin istediği bir ününün kendi deposunda veya diğer mağazalarda mevcut olup olmadığını anında görebilerek müşterinin talebinin hızlı bir şekilde karşılanıp karşılanmayacağını belirleyebilir. Mevcut mağazanın stokunda yoksa diğer mağazaların stoklarında olduğu saptandığında müşteriye ürünün çok kısa zamanda ulaştırılacağı belirlenebilir. Tedarik zincirinin dijitalleşmesi ile müşterilerin satın alma davranışlarının anında izlenmesi ile gerekli tepkiselliğin de gösterilebilmesi gerekmektedir. İşletmelerin bilgilere gerekli olduğunda hızlı bir biçimde ulaşabilmeleri, işletmelerin, müşteri beklentilerine daha duyarlı olmalarını ve müşterilerin taleplerini rakiplerine göre daha hızlı karşılayabilmelerini sağlamaktadır. 

 

8. Dijitalleşme tedarik zincirinde daha hızlı ve daha iyi kararların verilmesini nasıl sağlar? 

Tedarik zincirinin dijitalleşmesi ile verilere çok daha hızlı ulaşılabilecek ve yaşanabilecek sorunlara önlem alınabilecektir. Müşterilerin ihtiyaçları ve beklentileri çok daha iyi analiz edilebilecek ve böylelikle müşteri beklentileri daha hızlı karşılanabilecektir. Verilerin anında kayıt altına alınıp, takip edilmesi daha hızlı ve iyi kararların alınmasını sağlayacak, rekabette avantaj elde edilebilecektir. Gerçek zamanlı sensörler ile tüm tedarik zinciri üyeleri tedarik zincirinin performansını artırmak için kararları zamanında alabilmekte ve böylelikle proaktif olunabilmektedir. Örneğin trafik sıkışıklığına ilişkin bilgi ile birlikte ürünlerin müşterilere ulaştırılması sürecinde rota değiştirilebilir ve trafikte kaybedilecek süre azaltılabilir ve ürünlerin tesliminde oluşabilecek gecikmeler minimize edilebilir. 

 

9. Tedarik zincirlerinin dijitalleşmesinde RFID ve nesnelerin internetinin yeri nedir? 

RFID etiketi depodaki veya perakendecideki bir ürüne eklenebilir. RFID okuyucu teknolojisi ile stok düzeyleri takip edilebilir. RFID okuyucusu, ürünün yerine ve durumuna ilişkin bilgiyi internete yüklemek amacıyla bir sistem ile bağlantıya geçebilir. Bu durum nesnelerin interneti olarak ifade edilmektedir. Ürünün taşınması sürecinde bozulması durumunda bilgi sağlanabilmekte, ürünün yeri takip edilebilmekte ve ürüne ilişkin miktar izlenebilmektedir. Böylelikle stok düzeyleri daha iyi kontrol edilmekte ve yaşanabilecek sorunlara karşı önlem alınabilmektedir. RFID ile ürünlerin üreticiden perakendeciye kadar takibi mümkün olmaktadır. Ürünün kalitesini etkileyebilecek sıcaklık kontrolüne ilişkin bilgi de tedarik zinciri yöneticileri tarafından izlenebilmektedir. RFID çipinin bir palete eklenmesi ile veri buluta transfer edilebilmekte paletin sadece konumunun takibi mümkün olmamakta, bununla birlikte hava koşulları, trafik koşulları ve aracın kullanım koşullarına ilişkin veri de elde edilebilmektedir.  

 

10. Bulut bilişim tedarik zincirini nasıl şekillendirir?

Bulut bilişim, tedarik zincirinde internet üzerinden altyapı, platform ve yazılım çözümleri sunmaktadır. Tedarik zincirinde bulut tabanlı hizmetlerin finansal ve işlemsel yararları söz konusudur. Bulut bilişim ile tedarik zinciri üyeleri arasında bilgi paylaşımı daha etkin bir biçimde gerçekleştirilebilmektedir. Satış verileri internet üzerinden toplanarak daha gerçekçi satış tahminlerinde bulunulabilmektedir. Tedarik zincirinde bilgi paylaşımının yetersizliğinden ve gecikmesinden dolayı oluşan kamçı etkisi ortadan kaldırılabilecektir. Tedarik süreleri azaltılabilecek ve tedarik zinciri üyeleri arasında siparişler daha gerçekçi verilere dayanacaktır. Siparişlerin planlanmasının, sipariş verme sürecinin, filo yönetiminin, stok kontrolünün ve taşıma rota planlamasının bulut tabanlı hizmet ile gerçekleştirilmesi; tedarik zincirinin görselliğini artırmakta, hızlı kararların alınmasını sağlamakta ve maliyetlerin düşürülmesinde çok önemli fırsatlar sunmaktadır.