1 Temmuz 2016’da yürürlüğe giren SOLAS Hükümleri uyarınca konteynerlerin toplam brüt ağırlığını beyan etme zorunluluğu getirildiğini belirten UTİKAD Genel Müdürü Cavit Uğur, “Gümrük idarelerine verilecek beyanlardaki yükün ticari ağırlığı ile dolu konteynerin brüt ağırlığı farklı bilgilerdir ve birbirleriyle aynı olması beklenmemelidir. Aynı şekilde konşimentolardaki yükün ticari ağırlığı ile konteynerin içindeki yük, ambalaj, sabitleme ve diğer güvenlik malzemeleriyle konteyner darasının da dahil olduğu konteynerin toplam brüt ağırlığı birbirine karıştırılmamalıdır. Ancak, yükleme ve konşimento talimatlarındaki yük ağırlıklarıyla Doğrulanmış Brüt Ağırlık arasındaki doğal ve kabul edilebilir olmayan ağırlık farkları yükletenler tarafından kontrol edilmeli ve yükletenler tarafından gerçek Doğrulanmış Brüt Ağırlığı bilgisinin veriliyor olması sağlanmalıdır” diyor. 

 

1. 1 Temmuz 2016'da yürürlüğe giren  'SOLAS Hükümleri Uyarınca Konteyner Tartımı' nedir? Bu uygulamanın ana amacı ve hedefi nedir?

Denizde Can Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi-SOLAS Konvansiyonu’na taraf olan ülkelerin limanlarından yüklenecek tüm ihraç dolu konteynerlerin, konteyneri kimin yüklediği ve paketlediğine bakılmaksızın tarttırılarak,  konteynerin Doğrulanmış Brüt Ağırlığının (DBA) bu konvansiyona taraf olan ülkelerin bayraklarını taşıyan gemilere yüklenmeden önce shipper/yükleten tarafından beyan edilmesi şartı getirilmiştir. 

SOLAS’ta getirilen değişiklik maddelerinin başlıca amacı, ağırlığı yanlış beyan edilen konteynerler sebebiyle gemilerin yükleme planlarının yanlış olmasından kaynaklanabilecek gemi kazalarını ve hasarları önleyerek, geminin, gemi adamlarının ve çevrenin güvenliğinin korunmasıdır.

 

2. Yanlış ağırlık beyanından dolayı ne tür deniz kazaları oluyor?

Gemilerin yükleme planları, yüklenecek konteynerlerin ağırlıklarına göre yapılmaktadır. Ancak yaşanan çeşitli gemi kazalarından sonra yapılan incelemelerde konteynerlerin önemli bölümünün beyan edilenden farklı ağırlıklarda bulunduğu tespit edilmiştir. Belirtilenden farklı olan ağırlıklar yükleme planlarının yanlış olmasına dolayısıyla özellikle sert deniz koşullarında gemi dengesinin olumsuz etkilenmesi ile kazalara neden olabilmektedir.

 

3. IMO üyesi olan Türkiye’de de mevzuat yayınlandı. Mevzuatın içeriğinde neler bulunuyor?

“Deniz Yoluyla Taşınacak Dolu Konteynerlerin Brüt Ağırlığının Tespiti, Doğrulanması ve Bildirimi Hakkında Yönerge” Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından geçtiğimiz ay içinde yayınlandı. 6 bölüm, 28 madde ve 2 ekten oluşan mevzuat kapsamında konteynerlerin brüt ağırlıklarının tespiti, doğrulanması ve bildirimine ilişkin kurallar, sorumluluklar, DBA tespit yöntemleri, belge ücreti ve süresi, denetim ve idari yaptırımlar ile diğer hükümler yer aldı.

 

4. Ağırlığın beyanından hangi taraf sorumlu olacak, ihracatçı mı yoksa lojistik hizmeti veren firma mı? Konteyneri kim tarttıracak?

SOLAS’a göre dolu konteynerin ağırlığının beyan edilmesinden tek sorumlu ilgili gemi armatörünün veya acentesinin düzenlediği konşimentonun shipper hanesinde belirtilen göndericidir. Shipper/yükleten direkt olarak ihracatçı olabileceği gibi ihracatçılara hizmet veren taşıma işleri organizatörleri de (lojistik hizmet sağlayıcı/freight forwarder) olabilecektir. İhracatçı/yükleten konteynerin tartılmasını, hizmet aldığı taşıma işleri organizatöründen veya diğer üçüncü taraflardan talep edebilir. Ancak konteynerin doğru toplam brüt ağırlığının beyanından ve beyanı yetkili imzayla imzalamaktan direkt olarak shipper/yükleten sorumludur. Eğer konşimentoda shipper olarak taşıma işleri organizatörü görünüyorsa, bu durumda asıl göndericinin vereceği DBA beyanını ilgili gemi acentesine ve liman işletmesine taşıma işleri organizatörü de iletebilecektir. Bu uygulamada shipper/yükletenlerin en büyük destekçisi birlikte çalıştıkları lojistik firması olacaktır.

 

5. Doğrulanmış Brüt Ağırlık (DBA) nasıl tespit edilecektir?

Doğrulanmış Brüt Ağırlığın (DBA) tespiti için iki yöntem kullanılacaktır. DBA’nın, söz konusu konteyner tamamen kapatılıp mühürlendikten sonra, fiziki olarak tartılıp tespit edilerek doğrulanması Yöntem-1 olarak adlandırılır. DBA’nın söz konusu konteyner şasi, treyler vb. bir kara taşıtının üstündeyken tartılarak elde edilmesi yoluna da gidilebilir. Bu tartım usulünde dolu konteynerin brüt ağırlığı; dolu konteynerin üzerinde bulunduğu şasi, treyler vb. kara taşıtları üzerinde konteyner olduğu halde dolu ve konteyner indirildikten sonra boş olarak tartılıp aradaki fark hesaplanarak belirlenebilir. Bir diğer şekilde ise dolu konteyner ile üzerinde bulunduğu şasi, treyler vb. kara taşıtının birlikte tartılması sonucu bulunan toplam ağırlıktan söz konusu kara taşıtının yönergede belirtilen tartı aletleri marifetiyle önceden tartılarak tespit edilmiş olan dara ağırlığının çıkartılmasıyla belirlenebilir. Bu durumda, söz konusu kara taşıtının yakıt tankında bulunan yakıt miktarı da dikkate alınmalıdır. Bahse konu kara taşıtları boş dara ağırlıklarını gösteren bir belgeye sahip olmalıdır. Ancak kara taşıtının üzerinde bulunan birden fazla dolu konteynerin brüt ağırlık bilgisi bu konteynerler birlikte kara taşıtı üstündeyken tartılarak tespit edilemez. Bu itibarla, her bir konteynerin ayrı ayrı tartılarak brüt ağırlıklarının belirlenmesi gerekir.

Konteyner içine yüklenecek her yükün, paketin, paketleme ve yük emniyet malzemesinin tartılması sonucu belirlenen ağırlıkları ile konteynerin dara ağırlığının toplanması yoluyla dolu konteynerin toplam brüt ağırlığının tespit edilerek doğrulanması Yöntem-2 olarak adlandırılır. Bu yöntemde konteyner içine yüklenen her yükün, paketin, paketleme ve yük emniyet malzemesinin ağırlıklarının yönergede belirtilen Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sertifikalı, geçerli muayene ve kalibrasyon belgesi olan tartı aletleriyle tespit edilmesi şarttır. Bu yöntem sadece Gümrük ve Ticaret Bakanlığı mevzuatı doğrultusunda “Yetkilendirilmiş Yükümlü” statüsüne sahip olan ve İdare tarafından yetkilendirilen yükletenler tarafından kullanılabilir. Yöntem 2 sertifikası alma koşulları yönergede belirtilmiştir.

 

6. Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi’nde hangi bilgiler olmalıdır?

Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi’nde yükleten veya yükletenin yetkilendirdiği 3. şahsın/kurumun adı, soyadı, unvanı ve imzası bulunur. Söz konusu imzanın, ıslak imza veya elektronik imza gibi resmi imza niteliği taşıyan bir formatta olması zorunludur. Hem Türkçe hem de İngilizce dilinde düzenlenmesi gereken Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi’nde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:

Konteynerin numarası, Konteynerin azami taşıma kapasitesi değeri (payload), Doğrulanmış brüt ağırlık, Ağırlık ölçüm birimi, Tartım tarihi, Tartı aletinin kimliği (tescil no/seri no/yetki no vb), Konteynerin brüt ağırlığının tespit yöntemi (Yöntem-1 için tartı aleti operatörünün adı/unvanı, Yöntem-2 için yetkilendirilen yükletenin adı/unvanı ve yetki belgesi numarası), İmzalayanın adı soyadı/unvanı.

 

7. Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi’nin beyan koşulları nelerdir?

IMO kuralı ve yönerge gereğince, Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi yükleten tarafından hem gemi acentesine hem de liman işletmecisine iletilmelidir. Yükleten, dolu konteynerin brüt ağırlığının belirlenmesi, onaylanması ve bildirimine ilişkin iş ve işlemleri yazılı anlaşma yaparak taşıma işleri organizatörü, liman işletmecisi, tartı aleti operatörü veya benzer nitelikteki 3. şahıslar aracılığıyla yerine getirebilir. Bu durum, yükletenin dolu konteynerin brüt ağırlığının tespit edilerek doğrulanmasına ve bildirimine ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Yükleten, yetkilendirdiği 3. şahısları hem armatör, hat operatörü ve/veya acentesine hem de liman işletmecisine bildirmelidir.

Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi, her armatör, hat operatörü ve/veya acentesinin ve liman işletmecisinin belirleyerek talep edeceği yöntemlerle [faks, e-posta ekinde taranmış olarak, Elektronik Veri Değişimi (Electronic Data Interchange – EDI) veya Elektronik Veri İşlemi (Electronic Data Processing – EDP) gibi elektronik haberleşme sistemleri] ve armatör, hat operatörü ve/veya acentelerinin belirleyecekleri son Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi gönderim zamanlarına uygun olarak gönderilmelidir.

Limanlarda dolumu yapılan veya Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesi olmadan limana alınan konteynerlerin brüt ağırlıklarının liman işletmesi tarafından Yöntem-1 uyarınca tespit edilerek yükletene ve hat operatörüne bildirilmesi gerekmektedir. Bu durumda dahi yükletenin Doğrulanmış Brüt Ağırlık Belgesini düzenleme sorumluluğu devam etmektedir.

 

8. Konteyner tartımında kullanılacak tartılarda aranacak koşullar neler olmalıdır?

Yöntem-1 ve Yöntem-2’de kullanılacak tartı aletleri, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ilgili mevzuatında belirtilen yasal gereklilikleri sağlayan ve bu doğrultuda bir bakanlık sertifikasına sahip, geçerli periyodik muayenesi olan bir tartı aleti olmak zorundadır. 4 Eylül 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış olan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın “Tartı Aletleri Muayene Yönetmeliği” gereğince, kamuoyunun kullanımına açık olan tüm kantar işletmelerinin kantarları ve tartım cihazlarının Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sertifikalı olması ve muayenelerinin zamanında yapılmış olması zorunludur. Bu nedenle dolu konteynerlerin tartımında kullanılacak tüm kantarların sertifikalı ve geçerli muayenesinin olması gerekmektedir.

İdare, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı mevzuatındaki yukarıda belirtilen şartlara ek olarak bu tartı aletlerinin her 6 ayda bir TÜRKAK tarafından tartı aletlerinin kalibrasyonu alanında ISO 17025 standardına göre akredite edilmiş kurum veya kuruluşlarca kalibrasyonunun yapılarak sertifikalandırılmış olması şartını da getirmiştir.

Bu nedenle kullanılacak kantarlar belirlenmeden önce hem Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı mevzuatı gereğince güncel sertifika ve muayene belgelerine sahip olduğunun hem de idarenin getirdiği ek şart gereğince 6 ayda bir yapılmış geçerli bir kalibrasyonunun olduğunun kontrol ve teyit edilmesi önerilmektedir.

 

9. Doğrulanmış Brüt Ağırlık beyanında hata payı uygulaması söz konusu mudur?

Dolu konteynerin beyan edilen doğrulanmış brüt ağırlığı ile gerçek brüt ağırlığı arasındaki fark ±%5’ten fazla olamaz. Ancak % 5 hata payı uygulaması yükletenin bu yönergede belirtilen tartı aletleri kullanılarak dolu konteynerin doğrulanmış brüt ağırlık değerini en az hata ile tespit etme yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Ayrıca azami taşıma ağırlığını (payload) aşmış şekilde yüklenmiş dolu konteyner gemiye yüklenemez.

Dolu konteynerin brüt ağırlığının tespit edilerek doğrulanması öncesinde beyan edilen brüt ağırlığı ile DBA arasında bir tutarsızlık söz konusu olduğunda doğrulanmış brüt ağırlık geçerlidir. Dolu konteynerin limana ulaştırılmadan önce elde edilmiş olan Doğrulanmış Brüt Ağırlık ile her ne sebeple olursa olsun söz konusu konteynerin liman ve/veya terminal işleticisi tarafından tartılmasıyla elde edilen brüt ağırlık arasında bir farklılık söz konusu olduğunda, liman işletmecisi ve yükleten tarafından mevcut farklılığın giderilmesine yönelik müzakere yapılır. Nihai Doğrulanmış Brüt Ağırlık tespit edilerek, gemi yükleme planında kullanılmak üzere, yükleten tarafından gemi acentesine bildirilir.

Dolu konteynerin Doğrulanmış Brüt Ağırlığının yanlış veya hatalı bildirildiğinin tespit edilmesi durumunda, bu yanlışlık veya hata söz konusu bildirimi yapan tarafından konteyner gemiye yüklenmeden önce düzeltilir.

 

10. Hatalı bildirimlerin cezai yaptırımları mevcut mudur?

Bakanlık yönerge hükümlerinin ilgili taraflarca yerine getirilip getirilmediğinin tespitine ilişkin olarak denetimler yapabilir. Bu denetimler sonucunda, idari para cezasını gerektirecek bir fiilin tespiti durumunda tutulan “İhlal Tespit Tutanağı” doğrultusunda yetkili liman başkanlıklarınca “618 sayılı Kanun’a göre “İdari Para Cezası Karar Tutanağı” düzenlenir ve Kanununun 2’nci maddesi ile bu Kanun kapsamında yayımlanan Limanlar Yönetmeliğinin 8’nci maddesi uyarınca, Liman Başkanlığı tarafından 618 sayılı Limanlar Kanununun 11’nci maddesinde belirtilen idari para cezası uygulanır.

Gümrük idarelerine verilecek beyanlardaki yükün ticari ağırlığı ile dolu konteynerin brüt ağırlığı farklı bilgilerdir ve birbirleriyle aynı olması beklenmemelidir. Aynı şekilde konşimentolardaki yükün ticari ağırlığı ile konteynerin içindeki yük, ambalaj, sabitleme ve diğer güvenlik malzemeleriyle konteyner darasının da dahil olduğu konteynerin toplam brüt ağırlığı birbirine karıştırılmamalıdır. Ancak, yükleme ve konşimento talimatlarındaki yük ağırlıklarıyla Doğrulanmış Brüt Ağırlık arasındaki doğal ve kabul edilebilir olmayan ağırlık farkları yükletenler tarafından kontrol edilmeli ve yükletenler tarafından gerçek Doğrulanmış Brüt Ağırlığı bilgisinin veriliyor olması sağlanmalıdır.