KONTEYNER ve LİMAN TAKİP SİSTEMİ

29/06/2018 - 13:45:00

İbrahim Dölen / TÜRKLİM Yönetim Kurulu Başkanı

Konteyner ve Liman Takip Sistemi ile az insan ve kağıtsız ortamda daha etkin bir denetleme amaçlanırken aynı zamanda limanlarda oluşan trafiğinde azaltılmasının hedeflendiğini belirten TÜRKLİM Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Dölen, “Ancak altyapı sorunları ve sistemin çalışmaması gibi durumlarda limanlarda beklemeler hatta durmalar oluşmaktadır. Özellikle bu tür durumlar için görevli gözetim ve muhafaza memurlarınca gerekli inisiyatifin alınabileceği kanuni düzenlemeler acilen yapılmalıdır. Sistemi kullanacak yetkililerin performansının kamu tarafından ölçülmesi ve takibi de bu süreç açısından olmazsa olmaz noktalardan biridir. istemin katma değerinin arttırılması açısından ihracat işlemlerinin gemi kalkışına müteakip limanlarda gözetim memurlarınca sonlandırılmasının acil olarak devreye alınması gerekmektedir” diyor.

1- Konteyner ve Liman Takip Sistemi’nin devreye alınma amacı nedir?

Bu sistem geliştirilmeden önce manuel ortamda elden yapılan takip ve denetlemelerin zafiyetler ortaya çıkarması, ithalat ve ihracat süreçlerinde gümrüklerde başlayan kâğıt evrak takibinin liman süreçlerinde de artarak devam etmesi başlıca sayılacak nedenlerdir. Ayrıca yine çok önemli olarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü yetkililerince uygulamaya geçilmeden önce yapılan saha ziyaretlerinde mevcut yapının tam olarak amaca hizmet etmediği ve limanların içerisinde ki işlemleri yavaşlattığı gibi limanların içerisinde ve çevresinde yoğun trafiğe neden olduğu tespit edilmiştir. Sistem dizayn edilirken az insan ve kağıtsız ortamda daha etkin bir denetleme amaçlanırken aynı zamanda limanlarda oluşan trafiğinde azaltılması hedeflenmiştir.

2- Sisteme geçiş nasıl ve ne zaman oldu?

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün yayınlamış olduğu 2017/3 sayılı genelge ile sistem tüm limanlarda 03.07.2017 devreye alınmıştır. Bu tarihten yaklaşık bir yıl öncesinde ilk olarak Gemlik bölgesinde bulunun Borusan Lojistik limanı pilot liman olarak seçilmiş ve uygulama bir yıl süre ile test, dizayn edilmiş yaşanılan aksaklıklar Bakanlık yetkililerince kontrol edilerek sistemin son hali hazırlanmıştır.

3- Sistem nasıl çalışmakta?

Sistem temel olarak limanlarda bulunan bilgiler, acente ve armatörlerden gelen bilgiler ve gümrük idarelerinde bulunan bilgilerin harmanlanarak limanlarda görevli gümrük gözetim ve muhafaza memuru ekranlarına bilgi akışı ile liman giriş çıkışlarının yapılması şeklinde çalışmaktadır. İlave olarak gümrük muayene memurlarınca yapılacak denetimlerin “kısmını muayene, tam tespit, x-ray” gibi denetimlerde, muayene memurlarınca sistem üzerinden talimat verilmesi ile oluşan iş emri neticesinde liman tarafından denetime hazırlanacak konteyner ve eşyaların hızlıca hazırlanmasına olanak sağlamaktadır. Bunlara ilave olarak Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü, Muhafaza Kaçak İstihbarat Müdürlüğü yetkililerince özet beyan aşamasından, ithalat aşamasına kadar yapılacak tüm x-ray ve fiziki denetimlerde sistem üzerinden iş emri oluşturma mantığı ile ilave bir iletişim aracı veya insan kullanmaksızın denetimlerin daha hızlı yapılması sağlanmıştır.

4- Getirilen bu sistemin ithalat süreçlerine olan zaman ve maliyet katkısı nedir?

Özet beyan aşamasından başlayarak ithalat süreci tamamlanana kadar yapılan tüm x-ray ve fiziki denetimler bu sisteme entegre edildiğinden, zaman anlamında büyük kazanım sağladığı görülmektedir. Örnek verecek olur isek gümrük idareleri bir ithalat konteynerinde denetim yapma isteklerini limanlara daha öncesinde yazılı evraklar ile gümrük müşaviri çalışanları aracılığı ile veya özet beyan temsilcisi olan acentelerin çalışanları aracılığı ile elden iletmekteydi. Bu süreç limanlarda kontrollere hazırlanan konteynerlerin süreçlerini uzattığı gibi fazlaca beklemeler ve bu beklemelerin neticesi olarak ilave maliyetlerin oluşmasına neden olmakta aynı zamanda limanlardaki işi yükünü arttırmaktaydı. Sistemin devreye girmesi ile süreçler içerisinde görünmeyen bu gizli zaman ve maliyetlerin önüne geçilmiş olup, sistemin daha etkin kullanılması ve zamanla oturması ile de sağlanan avantajın artarak devam edeceği öngörülmektedir.

5- Getirilen bu sistemin ihracat süreçlerine olan zaman ve maliyet katkısı nedir?

İthalat süreçlerinde olduğu gibi yapılan denetlemelerde bürokrasinin ortadan kaldırılması ile zaman kaybına neden olan uygulamaların ortadan kaldırılması eş zamanlı olarak maliyet avantajı da yaratmıştır. İlave olarak limanlara ihracat amacı ile gelen konteynerlerin, acenteler tarafından liman sisteminde açılan rezervasyona müteakip giriş yapabilmeleri öncesinde liman kapılarında giriş izinleri için oluşan beklemeleri ortadan kaldırılmıştır. Sistemde henüz devreye alınmış olmasa da bir sonraki aşamada ihracat eşyasının hareketine müteakip limanlarda görevli gümrük gözetim memurlarınca özet beyan işlemlerinin tamamlanması ile ihracat beyannamelerinin kapanması sağlanarak, kapanan beyanname bilgilerinin Vedop sistemine aktarılması sağlanacaktır. Bu süreç ise ihracatçıların ihracat sonrası vergi dairesi işlemlerini hızlandıracağı gibi oluşan beklemelerden kaynaklı maliyetlerin de önüne geçilmiş olacaktır.

6- Sistem ülke güvenlik sistemine nasıl bir katkı sunuyor?

Yapılan tüm kontrollerin sistem üzerinden yapılıyor olması, izlenebilir olması ve insan inisiyatifinin ortadan kaldırılmış olması şüphesiz ki olası suiistimallerin büyük oranda önüne geçmiş olacaktır. Liman hareketlerinin izlenebilir olması, gümrük denetim birimlerde bulunan bilgilerin anında limanlar ile paylaşıyor olması daha etkin bir iletişim ile doğacak zafiyetlerin önüne geçecektir.

Oluşturulan bu güvenlik zincirine ilave olarak gemi gelmeden kontrolü yapılacak eşyaların tespit edilmesi bunların gemi tahliyesine müteakip gümrük denetimine beklenilmeksizin alınması daha hızlı ve etkin bir kontrol ağının oluşmasını sağlamaktadır.

7- Bu sistemin ülke ekonomisine katkısı nedir?

Konteyner ve Liman Takip Sistemi sonrası dış ticaret erbabına sağlanan zaman ve maliyet avantajı eş zamanlı olarak ülke ekonomine katkı olarak dönmektedir. Ayrıca limanlarda oluşan bekleme ve trafiğin önlenmesi ile bekleyen her bir aracın tüketmiş olduğu yakıtın ekonomik zararının ve çevreye vermiş olduğu zararın önüne geçilmektedir. Bu ve buna benzer sistemlerin kurulması sonrası bugün Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ülkemizde kurulacak transit aktarma merkezlerini gündeme almakta ve proje olarak dizayn etmekte, kurulacak bu merkezlerin oluşturacağı katma değer ile istihdamın ülke ekonomisine dahil edilmesi hedeflenmektedir.

8- Hedeflenen ile gerçekleşen arasında fark nedir?

Sistemin yeni olması dolayısı ile hedeflenen avantajlardan şu anda maksimum olarak faydanılamasa bile kamu tarafındaki özellikle merkezi birimler hedefin gerçekleşmesi için ellerinden geleni yapmaktadır. Saha kontrollerinin daha etkin yapılması, yaşanılan problemlere daha hızlı ve etkin çözümler üretilmesi en büyük ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır.

9- Yaşanılan temel aksaklıklar nelerdir?

Sistem kurulurken en temel ihtiyaç ve hedef olarak ithalat veya transit yükü getiren gemiler gelmeden önce gümrük birimlerince x-ray ve fiziki kontrol denetimi yapılacak eşyaların limanlar ile paylaşılması, bilgi aktarımı sonrası bu eşyaların “konteynerlerin”, liman sahasında denetimin daha sağlıklı ve hızlı yapılacak alanlarda istiflenmesi, mümkünse direkt denetim sahalarına alınması amaçlanırken, bugün bu bilgi akışının çeşitli nedenler ile dönem dönem sağlıklı yürümediği gözlemlenmektedir. Altyapı sorunları ve sistemin çalışmaması gibi durumlarda limanlarda beklemeler hatta durmalar oluşmaktadır. Bu noktada liman akışının etkilenmeyeceği bir çözüm üretilmesi elzemdir. Özellikle bu tür durumlar için görevli gözetim ve muhafaza memurlarınca gerekli inisiyatifin alınabileceği kanuni düzenlemeler acilen yapılmalı ve ilgili kişiler inisiyatif alınması yönünde desteklenmelidir.

Sistemi kullanacak yetkililerin performansının kamu tarafından ölçülmesi ve takibi de bu süreç açısından olmazsa olmaz noktalardan biridir. Bu ölçümün yapılmaması durumunda sistemin çalışması kişiye bağlı bir duruma gelebilmektedir. Veri akışında kısmi olarak oluşan aksaklıklar sonucu sistem sorunları giderilene kadar araçların limanlarda bekletilmesi dış ticaret erbabına zaman kaybı ve maliyet olarak yansımaktadır. Sistemin katma değerinin arttırılması açısından ihracat işlemlerinin gemi kalkışına müteakip limanlarda gözetim memurlarınca sonlandırılmasının acil olarak devreye alınması gerekmektedir.

10- Bir sonraki aşama ne olmalıdır?

Bu ve buna benzer sistemlerin katma değerinin artarak devam etmesi ancak sürekli geliştirilmesi yolu ile olmaktadır. Kurulan sistemin büyük katkı sağlaması, etkin kullanımının sağlanması ve gelişen her ihtiyaca cevap verecek şekilde sürekli yenilenmesi gerekmektedir. Bu yenileme ise sürekli saha tespiti yöntemi ve kamu tarafından limanların sürece aktif olarak katılımının sağlanması ile mümkün olabilecektir. Konteyner ve Liman Takip Sistemi sonrasında, mevzuatta yapılabilecek bazı değişikliklerle, kritik olmayan bazı sorumlulukların güven esasına göre limanlara devredilmesi ve kamu otoritesi tarafından da bunun kontrolünün yapılması, kurulan bu sistemlerin daha etkin çalışmasını sağlayacaktır.

SEKTÖRLER VE LOJİSTİK

Otomotiv
Enerji
Gıda
Akaryakıt
Tekstil
Kimya
İnşaat
Lastik
İhracat