Sayısal Takograf Sistemi ile profesyonel sürücülerin davranışlarına ve faaliyetlerine ilişkin daha fazla ve güvenilir veri toplayarak, karayolu güvenliğinin artırılması amaçlanıyor. Cihaz sayesinde çalışma /dinlenme sürelerinde ve hız limitlerinde yapılan ihlaller kolaylıkla ve çok net olarak takip edilebiliyor ve ilgili denetim otoriteleri tarafından gerekli yaptırımlar uygulanabiliyor. 

 

1. Sayısal takograf nedir?

 

Sayısal takograf cihazının amacı sürücü faaliyetleri ile ilgili veriyi kaydetmek, hafızaya almak, görüntülemek, yazdırmak ve çıktı olarak göndermektir. Bir "sayısal takograf ünitesi" kablolar, kayıt ünitesi, akıllı hız sensörü ve takograf akıllı kartlarından oluşur. Opsiyonel olarak bir elektronik hızölçer ya da bir araç-gereç grubu da bağlanabilir. 

Bir sayısal takografa ait kayıt ünitesi, 2 akıllı kart okuyucu (sürücü ve yardımcı sürücü), işlem butonları, gösterge, yazıcı, yığın bellek (mass memory), gerçek zamanlı saat, görsel ikaz aygıtlarından oluşmaktadır. Ayrıca veri indirme, denetim ve programlamanın yanı sıra araç içi bilgisayarlardakiler gibi dış sistemlere bağlantı için ara yüzlere de sahiptir. 

Sayısal takograf uygulaması ile profesyonel sürücülerin davranışlarına/faaliyetlerine ilişkin daha fazla ve güvenilir veri toplayarak, karayolu güvenliğinin artırılması amaçlanmaktadır.  Cihaz sayesinde çalışma /dinlenme sürelerinde ve hız limitlerinde yapılan ihlaller kolaylıkla ve çok net olarak takip edilebilmekte ve ilgili denetim otoriteleri tarafından gerekli yaptırımlar uygulanabilmektedir.

 

2. Sayısal Takograf Sistemi’ne (STS) neden ihtiyaç duyulmuştur? 

 

Takograf cihazının geliştirilmesi ve sayısal takografa geçişte ilerleyen teknolojinin ışığında, AB uyum süreci ve AETR’de yapılan değişiklikler doğrultusunda başta karayolu güvenliğinin sağlanması olmak üzere rekabetin korunması, trafik kazalarındaki ölümlerin azaltılması, denetimlerin daha güvenilir olması hedeflenmiştir. Ülkemiz de 1999 yılının Temmuz ayında AETR anlaşmasına katılım sağlamış ve çalışmalara başlamıştır.

 

3. STS’ye ilişkin yasal dayanaklar nelerdir? 

 

Mekanik ve elektromekanik takograf cihazları yerine, 1 Mayıs 2006 tarihinden itibaren AB’ye üye ülkelerde Avrupa Birliği’nin ilgili mevzuatı uyarınca karayolu taşımacılığında kullanılan yeni araçlarda sayısal takograf kullanılması zorunlu hale gelmiştir. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM-AEK) “Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Araç Mürettebatının Çalışmasıyla ilgili Avrupa Anlaşması (AETR)”nın 13. maddesi uyarınca, Avrupa Birliği’ne üye olmayan fakat AETR’ye taraf olan, içerisinde Türkiye’nin de bulunduğu ülkelere uluslararası karayolu taşımacılığında, sayısal takograf uygulamasına geçilmesi kararlaştırılmıştır.

 

4. TOBB, Sayısal Takograf Sistemi’nin neresindedir?

 

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, “Türkiye Ulusal Otoritesi (TR-A)” olarak Sayısal Takograf Sistemi’ni ülkemizde zamanında uygulayarak, kurumlar arası koordinasyon ile teknik, idari ve organizasyonel tüm görevleri yerine getirmektedir. Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü, ulusal otoritenin yetkisi altına giren bazı teknik iş ve işlemleri yerine getirmek üzere Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ni (TOBB) “Türkiye Kart Verme Otoritesi (TR-CIA)”, “Türkiye Sertifika Üretim Otoritesi (TR-CA)” ve “Türkiye Kart Kişiselleştirme Organizasyonu (TR-CP)” olarak yetkilendirmiştir. Bu yetki çerçevesinde, takograf kartlarına ilişkin başvuruların alınması, değerlendirilmesi, kartların sertifikalandırılması, kartların kişiselleştirilmesi ve sahiplerine dağıtılması süreçlerindeki iş ve işlemleri TOBB Sayısal Takograf Araştırma ve Uygulama Merkezi (STAUM) aracılığıyla gerçekleştirmektedir.  STAUM ilk kartı 1 Ekim 2010 tarihinde dönemin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı olan Sayın Binali Yıldırım’a teslim etmiştir. 

 

5. STS’nin Türkiye’deki son durumu hakkında bilgi verir misiniz? 

 

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yetkilendirdiği servislerce usulüne uygun olarak kalibre edilmiş sayısal takograf cihazları takılı, 31 Aralık 2010 tarihinden sonra tescil edilen ve uluslararası taşımalarda kullanılacak yük ve yolcu araçları, TOBB tarafından verilecek “sayısal takograf sürücü kartları” bulundurarak AB üyesi ve/veya AETR’ye taraf ülkelere taşıma yapabilmektedirler. Ayrıca, 27 Kasım 2013 tarihli ve 28834 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Takograf Cihazları Muayene Ve Damgalama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile sayısal takografın 30.06.2014 tarihi itibariyle tescil olan araçlar için yurt içi kullanımı da zorunlu hale gelmiştir. 

 

6. Sayısal takograf  zorunluluğu hangi araçlar kapsamaktadır?

 

Takograf kullanmakla yükümlü araçlardan 30.06.2014 tarihinden sonra tescil olanlarında sayısal takograf cihazı bulunması zorunludur.

 

7. Sayısal takograf kartları ve türleri hakkında bizi bilgilendirebilir misiniz? 

 

Sayısal takografta kullanılan, sürücü kartı, şirket kartı, denetim kartı ve servis kartı olmak üzere 4 çeşit kart bulunmaktadır. Söz konusu kartlar güvenli kullanımın sağlanması amacıyla birçok gizli güvenlik önlemi ile donatılmıştır. 

Sürücü Kartı: Belirli bir sürücüye verilen takograf kartıdır. Sürücü kartı sürücüyü tanıtır ve sürücü faaliyeti verisinin hafızaya alınmasına yarar. 

Şirket Kartı: Takograf cihazı takılı araç sahiplerine veya hamillerine verilen bir takograf kartıdır. Şirket kartı, şirketi tanıtır ve şirket tarafından kilitlenen veya herhangi bir şirket tarafından kilitlenmeyen takograf cihazında hafızaya alınan verinin görüntülenmesini, yüklenmesini ve yazdırılmasını sağlar. 

Servis Kartı: Bir takograf cihazı imalatçısına, bir araç imalatçısına veya servis ve montajcıya ülkenin yetkili kuruluşları tarafından verilen bir takograf kartıdır. Servis kartı kart hamilini tanıtır ve takograf cihazının testini, kalibrasyonunu ve/veya indirilmesini sağlar. 

Denetim Kartı: Ulusal yetkili denetim otoritesine verilen takograf kartıdır. Denetim kartı denetim otoritesini tanıtır ve veri hafızasında veya sürücü kartlarında hafızaya alınmış veriyi okumak, yazdırmak ve/veya indirmek için bu veriye erişmek amacıyla kullanılır. 

 

8. Bugüne kadar kaç kart üretildi?

 

Sürücü: 111586

Servis: 627

Şirket: 1061

Denetim: 2077

 

9. Kartı almak için ne yapmak gerekir?

 

Başvuru işlemleri TOBB’a bağlı 45 işlem merkezinden yürütülmekte olup, internet üzerinden yapılan bir ön başvuru ile başlatılmaktadır.  Konuyla ilgili ayrıntılı bilgiye https://staum.tobb.org.tr adresinden ve 444 9 559 numaralı çağrı merkezinden ulaşılabilir.

 

10. Sayısal Takograf Sistemi’nin Türkiye’deki geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?

 

Sayısal takograf, taşımacılarımızın eşit bir rekabet ortamında çalışabilmesine zemin hazırlamakta ve araç sürücülerin haklarını korumalarına yardımcı olmaktadır. Bu doğrultuda ilgili bakanlıkların da göstermiş olduğu hassasiyet sayesinde yurtiçindeki kullanımı hızla artmakta olan sayısal takograflar ülkemizde karayolu güvenliğinin tesisi ve çalışma şartlarındaki eşitliğin en önemli unsuru olmaya hızla devam edecektir. 

Ayrıca, üreticilerimizin gerekli Ar-Ge çalışmalarını büyük bir hızla devam ettirdikleri “Yerli Sayısal Takograf Cihazı” üretiminde de son aşamaya gelindiği yapılan ulusal ve uluslararası toplantılardan takip edilmektedir. Yerli cihazların üretimiyle yurt içi sayısal takograf uygulamasının daha da hızlı yayılacağı değerlendirilmektedir.